در این مقاله، با تأمل و بازخوانی فقراتی از کتاب مجاهدان مشروطه، نوشتهی سهراب یزدانی (تهران: نشر نی، ۱۳۸۸) استدلال خواهم کرد که انقلاب مشروطه یا مشروطیت ویژگی بسیار مهمی داشت که در مطالعات مشروطه و ایرانشناسی معمولاً کمتر به آن توجه میشود؛ اینکه انقلابی متعلق به اواخر دوران امپراتوریها و پیش از تشکیل دولت-ملتها در ایران و عثمانی و قفقاز بود، و همین ویژگی آن را واجد نوعی چندفرهنگگرایی و انعطافپذیری میکرد که در دهههای بعد به تدریج تضعیف یا محو شد.
ما با جایی که در آن زاده شدیم تعریف نمیشویم، بلکه با راهی که در زندگی برمیگزینیم و میرویم تعریف میشویم. آیا انسان افغانستانی پیش از هرچیز یک انسان بیجا نیست که برای دور شدن از خشونت یا جستن موقعیتهای بهتر اقتصادی خانه را ترک میگوید، انسانی که ائتلافهای سیاسیاش برای آن است که پناهی بیابد؟
کتاب «کوچ در پی کار و نان»، به قلم محمد مالجو پژوهشی است که در درجهی نخست به مواجههی تاریخی دولتهای پس از مشروطه با مسئلهی مستمندان میپردازد، و در عین حال پژوهشی است دربارهی حضور و پراکندگی مهاجران آذربایجانی در نقاط مختلف ایران. موضوعی که بهرغم اهمیت اجتماعی، اقتصادی و چه بسا سیاسیاش، مهجور مانده و مطالعه نشده است. این کتاب عمدتاً به ریشههای این پدیده پرداخته اما میتوان امیدوار بود که راه را برای پژوهش در گوشهها و دورههای دیگر باز کند.
ما در فرهنگی زندگی میکنیم که بر اساس رقابت شکل گرفته است. نظامهای اقتصادی، سیاسی، قانونی و سایر نهادها و روالهای اجتماعی در جوامع لیبرال غربی مبتنی بر رقابت و ستیزهجویی است. در کنار این فرهنگِ رقابت، فرهنگ اعتراض قراردارد. در پاسخ به مشکلات اجتماعی و زیستمحیطیِ ناشی از فرهنگ رقابت چه باید کرد؟
این کتاب به جنبههای گوناگونِ تلاش یک جامعهى نوین دینى براى احراز هویتى مستقل و رهایی از سنّتهاى کهنه میپردازد. فصلهاى مختلف آن هر یک به گونهاى گویای تکوینِ دینى جدید است که در ایرانِ قرن نوزدهم سر برآورد.
بیش از نیم قرن پیش احمد کسروى تبریزى کتابى به نام "بهائیگرى" نوشت که ظاهراً گذر زمان از اهمیت آن نکاسته است. کتابی که اینک در پیش رو دارید کوششی است برای روشن کردن بعضی از واقعیتهای تاریخی و رفع برداشتهای نادرست کسروی.
- ‹ قبلی
- 10 از 10