هویت

در حالی که جنبش مشروطه‌خواهی در ابتدای کار این امید را پدید آورد که سرانجام حقوق ملت از سیطره‌ی سلطنت و روحانیت رهایی خواهد یافت، اما تحولات بعدی مانع تحقق چنین غایتی شد. یکی از نتایج دامنه‌دار این امر، نفی امکان مشارکت سیاسی بهائیان ایران بود که تا انقلاب اسلامی تداوم یافت.

امتزاج برداشتی انحصارگرا از مذهب تشیّع با هویّت ایرانی، ناخواسته مقدمات تبلور حرکتی را فراهم آورد که در نیمه‌ی دوم قرن نوزدهم میلادی به نقد انحصارگرایی دینی و نقش آن در ایجاد وحدت سیاسی-ملی در جامعه پرداخت. این حرکت که به تدریج تحت عنوان آیین بهائی شناخته شد.

علّت اصلی نابرابری حقوقیِ غیرشیعیان ایرانی و هم‌وطنان شیعه‌ی آنها را باید در روند چندصدساله‌ای جستجو کرد که هویّت ایرانی و شیعی را به یکدیگر پیوند داده و آن را به معیارِ ایرانیّتِ تمام‌عیار تبدیل کرده است. این مقاله به بررسیِ پیوند حاکمیّت سیاسی ایران با طیفِ خاصی از روحانیّت شیعی در عصر صفوی می‌پردازد.

عصر دیجیتال و فراگیر شدن برنامه‌هایِ کاربردی، فضاهای نوینی را برای هویّت‌آزماییِ کاربران فراهم کرده است. این مقاله به تأثیر این فضاها بر تکوین هویّت جوانان، نا/سازگاری میان خودهای آنلاین و آفلاین، تغییرات جنبه‌های هویّت در بیست سال گذشته و نقش رسانه‌ها می‌پردازد.

در زندگی مدرنِ سیّال، انسان‌ از چارچوب‌های سنّتی و پشتوانه‌های اجتماعیِ هویّت محروم شده‌ و ناگزیر برای فرونشاندن عطش باهم‌بودن یا غلبه بر هراس از تنهایی و انزوا، شیوه‌های دیگری را برای ارضای میل به هویّت می‌آزماید.

جامعه‌شناس سرشناسِ لهستانی تبار، زیگمنت باومن، یکی از تنگناهای زندگی شخصی‌اش را که انتخابی دشوار پیش رویش می گذارد، دست‌مایه‌ی کنکاش در باب پیچیدگی‌های هویت مهاجران و پناهندگان و به ویژه هویت ملّی انسان‌ها و مزایای گذر از تقاطع‌های فرهنگی قرار می دهد.

فوتبال به عنوان نماد زبان، فرهنگ و طبقه بر اختلافات سیاسی و فرهنگی میان اسپانیا و کاتالونیا ‌تأثیر چشمگیری داشته است. رئال مادرید و بارسلونا همواره در کانون مسائل مربوط به قومیّت و هویت قرار داشته‌اند اما جهانی شدن وضع را تغییر داده است.

تأسیس جمهوری اسلامی پایانی بود بر سیاستی که حدود ربع قرن، هویّت پارسی را ترویج کرده بود. این پژوهش بر اساس شاخص‌هایی همچون ایستایی/ پویایی، پارسی/ اسلامی، و فراگیر/ انحصاری بودن به مقایسه‌ی گفتمان‌های نخبگان حاکم بر ایران، سلطنت‌طلبانِ تبعیدی و جنبش سبز درباره‌ی مفهوم هویّت ملی می‌پردازد.