Az Tehran Ta Akka

پیشگفتار 1۵ حسینعلی نوری، بهاءالله، بویژه در سال های پس از 18۶0 و بویژه بعد از مراجعت او از سلیمانیه (که چندی در آنجا انزوا گزیده بود) می باشد. مقامات دولتی ایران به روشنی او را مرکز و رهبر یه جامع بابیان بغداد می شناسند و شگفتا که در این مک اتبات یه اشار حتی مختصری به نابرادری کوچک او یعنی میرزا یحیی نوری مشهور ب ه صبح که - ازل از جانب سی دعلی محمد شیرازی، باب، مقام وصایت او را داشت نیا - مده است. این عدم حضور را در وهل یه اول می توان چنین تعبیر کرد که صبح ازل به خاطر صِغر سن در برابر ارشدیت بهاءالله تدریجاً مو قع خویش را در میان بابیان ب غداد - و شاید در ایران نیز - از دست داده بود و چنانکه منابع بهائی مذکور داشته اند در استتار و اختفا بسر می برده است. برجستگی م قام بهاءالله از آن جهت شایان اهمیت است که بنحوی مؤید این نظریه است که حتی از ابتدای کار نیز وی مقام رهبری را بابیه داشته است . شاید نیز انتصاب میرزا یحییصبح ازل به هم ت و وساطت بهاءالله صورت پذیرفته اشد ب . بسیار بعید است که میرزا یحیی ، نو جوانی که در 18۵0 بیش از یجه ده سال نداشته توانسته باشد مستقیما محل توجه سی د باب واقع شده باشد ، بویژه در ش رایطی که سی د باب در حبس ماکو و چهریق از ارتباط با پیروان خود ممنوع بوده است. این شرایط درست مقا ایام با رن بود که ی شکست و انهدام مقاومت های بابیان در قلع یه شیخ طبرسی در مازندران و در زنجان و نی ریز، از رهبران طراز اول بابیه تنها معدودی ا ر باقی هشت گذا بود. از آن میان جناب بهاء (لقبی که از اجتماع بدشت به بعد میرزا حسینعلی بدان مشهور شد و معادل نام ابجدی او بود) به خاطر آنکه از خاندان دیوان ی نامداری برخاسته بود طبعاً در میان جامع متشت یه ت و نیمه منهدم و بی سام ان بابیان ایران توانست بخاطر تمایز طبقاتی و هم چنین استعداد رهبری و خط مشی جدیدی که باز هم بخاطر خاستگاه دیوانی اش اتخاذ کرده بود، محل توجه و تمرکز و احترام و امید بابیان – از جمله سی – د باب واقع گر دد. پرداختن به این مهم البته نیاز ب ه تحقیق و بحث مفصلی دارد که در این مختصر مقدور نیست. ولی تا آنجا که با بحث رهبری در دوران تبعید بابیان در عثمانی مربوط می شود آنکه ظهور و ارتقاء بهاءالله به مقام ریاست بابیان - چنانکه غالباً بدا ن مقام شناخته می ی -شد خلی و ک امر دا بی مقدمه نبوده است و نباید از اینکه وی - و نه میرزا یح ی ی صبح ازل رهب - ری بابیان را در بغداد در دست داشته دچار شگفت شد. ی