Az Tehran Ta Akka

۲۴ از طهران تا عکا دوم آنکه نابسامانی دولتی بزودی سبب نارضای ی جدی در جامعه بویژه در شهرهای بزرگ و حتی در پایتخت شد. این شکایت ها که با بروز نخستین موارد قحطی و بلوای نان در شهرها شدت بیشتری یافت ، دولت ناصری را بیش از پیش به واهمه انداخت. در این شرایط جای شگفتی نبود که به شمار ناراضیان شهری افزوده شده و در زیر لوای بابی و ، بابیه کوشش هایی از جمله سوءقصد به جان شاه بار دیگ ر تجدید شود. اگر هم چنین قصدی در کار نبود شاه و دیوانیا ن چه از روی ترس، و چ ه از برای پوشاندن نقائص خودشان ، دائماً به امکان چنین ی دامن می زدند. سوم آنکه همراه با دوران کوتاه مج لس مصلحت، ای پاره از عناصر اصلاح لبط داخل در دولت و یا نزدیک به دولت به ابتکار میرزا ملکم خان جوان که در آن سال ها برای مدت کوتاهی ر مق ب درگاه ناصرالدین شاه بود، اقدام به تأسیس مجمع نیمه مخفی بنام فراموشخانه نمودند. فراموشخانه که شاید نام آن از واژ فر یه اماسون در فرانسه اقتباسشده بود در حقیقت نخستین حزب سیاسی ایران بود که مجموع ایه از اصلاحات در نظام پادشاهی قاجار را با افکار آزادی خو اهانه به روال فرانسوی عرضه می داشت. ای پاره از این آراء فراموشخانه از جمله در رسال یه غیبی میرزا م لکم خا ن که از نخستین رساله های اصلاحی - انتقادی در زمان قاجار است منعکس . ودب دوام فراموشخانه نیز نظیر مجلس مصلحت ام ا بس کوتاه بود. در سال 18۶۲ با اوج مجدد شایعات مربوط به امکان طغیان بابیه و افزایش نارضایی های مردم بنظ ر می آمد که سیر فکری و شاید برنامه عملی فراموشخانه نیز متدرجاً از حمایت بی چون و چ را از دستگاه سلطنت فاصله گرفته جنب یه انتقادی بیشتری یافت ب . عید نیست که ناصرالدین شاه نیز بیش از پیش زیر نفو ذ جناح محافظه کار نسبت به برنا مه و کوشش های بنیادگذاران فراموشخانه بدبین شده با سوءظن و واهم یه ذاتی ک ه بواسط یه شایعات سوءقصد تشدید شده بود فراموشخانه را مرکز توطئه بر ض د سلطنت و محرک آشوب و نارضایی عمومی دانست. همین ملاحظات در سال 18۶۲ وضعیت جناح اصلا را ح طلب در داخل دولت قاجاریه به شد ت تضعیف کرد و اعلامیه دولتی مندرج در روزنامه دولت عل یهی ایران که حاکی از فرمان شاه مبنی بر تعطیل و انحلال فراموشخانه و تهدید به تن بیه و گوشمالی اعضاء و علاقمندان به این مجمع بود نشان ایه روشن از این گرایش