Az Tehran Ta Akka

33۶ از طهران تا عکا مقدّمه اصفهان در زمان حکومت ظلّ السّلطان ظل السلطان ( 1918 - 18۵0 )، یازده ساله بود که از سوی پدرش به حکومت فارس رسید و در سال 187۴ در سن ۲۴ سالگی به حکومت اصفهان منصوب شد. وی به تدریج قدرت بیشتری یافت و حاکم بروجرد، لرستان، خوزستان و یزد شد و بدینترتیب نیمی از ایران در حیطه ی اقتدار او آمد. اصفه ان در آن دوران دارای اهمیت تجاری و سیاسی بود. از برجستگی های چشمگیر آن شهر زاینده رود بود که نقش موثری در حاصلخیزی مناطق کشاورزی و سرسبزی دهات اطراف داشت. سوای آن اصفهان به این خاطر که در راه تجارتی ط هران به جنوب و بنادر ایران قرار داشت دارای اهمیت تجار ی فراوانی بود. تولید مواد کشاورزی و توسعه ی تجارت و نیز استخراج معادن، بر آبادی و رونق شهر می افزود. اما حکومت بر اصفهان کاری پرچالش بود و نیاز به حفظ توازن قوا بین نیروهایی داشت که هر یک در پی کسب قدرت بیشتری در آن منطقه بودند. بیش از هر چیز اصفهان شهری ب ه شدت مذهبی و مرکز علمای معروف اصولی بود که به تدریج آن شهر را جایگزین نجف می ساخت. دو شخصیت بزرگ دینی شهر، امام جمعه و شیخ الاسلام از سوی شاهان قاجار منصوب می شدند و این مقام در خانواده ی آنان به طور موروثی به پسر بزرگشان می رسید. اینان با تسلط بر املا یی ک و دارا های انباشته شده ی وقف که در اختیارشان بود ثروت و نفوذ کلانی اندوخته بودند که می توانستند با آن مجتهدین و طلاب را تحت نفوذ و اراده ی خود در آورند. طبعاً رقابت های پ نهان و آشکار بین این دو مقام که پس از ظل السلطان قدرتمندترین و ثروتمندترین فرد اصفهان بشمار می آمدند کم نبود. اصفهان در سال 1870 قریب ۲00 مجتهد رده ی