Az Tehran Ta Akka

3۵8 از طهران تا عکا کشته شدن حاج محمّد رضا اصفهانی در محر م سال 1307 [سپتامبر 1889 ] در اوج احساسات دینی شیعیان بخاطر سالگرد شهادت امام حسین در کربلا، یکی از بهائیان سرشناس عشق آباد بنام حاج محمد رضا در وس ط بازار و در مقابل چشم جم عی ت و پلیس با حمله ی کارد و دش ینه دو نفر مسلمان کشته شد. روس ها که چنین چالشی را در برابر قدرت و امنیت خ ود نمی پذیرفتند بلافاصله قاتلین را دستگیر و محاکمه کردند. در منابع بهائی فارسی دقیق ترین و مفص ل ترین شرحی که از این واقعه آمده به قلم ابوالفضل گلپایگانی فاضل مشهور بهائی است که خود در عشق آب اد حضور داشته و شاهد جزئیات حوادث بوده است. گلپایگانی ضمن بر شمردن نام محرکین این قتل می نویسد بعدها معلوم شد قرار بوده این قتل در روز عاشورا انجام گیرد ولی حضور و مواظبت پلیس و م أ ا موران منیتی در شهر و در مراسم سینه زنی در تکیه ها و مساجد مانع این کار شد. لذا روز 1۲ محرم 1307 [8 سپتامبر 1889 ] در وسط بازار عشق آباد به حاجی محمد رضا حمله نموده و با سی و یک زخم مهلک او را کشتند . هم چنین قرار بوده است در فردای آن روز بیست و چهار تن دیگر از س رشناسان بهائیان نی ز به قتل آیند. با آن که قاتلین دستگیر شده بودند بخاطر ت شن ج شدید شه ر و احساسات شدید ضد بهائی ی جامعه مسلمان، جسد مقتول تا بعد از ظهر در وسط بازار افتاده بود و کسی از بهائیان یا مأموران روس جرأت نزدیک شدن به آن نداشت. حت ی هنگامی که جسد ر ا بر دوش یک بهائی به کاروانسرایی متعل ق به یکی از ب هائیان می بردند بارانی از ناسزا و توهین بر سرشان می ریخت. این کار با تعقیب جسد و سنگ پرانی به درِ کاروانسرا تا پاسی از شب ادامه داشته است. به ناچار نیمه شب جسد را شسته و مقتول را به خاک سپردند . گلپایگانی م ی نویسد قریب دو م اه امر تحقیق از مجرمین و هم دستان ایشان ادامه داشت تا آن که به فرمان تزار روس دادگاه نظامی از مسکو وارد شد و مت همین با برخورداری از وکیل مدافع و با کمک مترجمی که خود انتخاب کرده بودند مورد محاکمه قرار گرفتند. گلپایگانی از اقدامات ملایان مشهد و تبریز و طهران می نویسد که همگی خواستار آزادی مت همین بوده و شاه و د ولت را تحت فشار گذارده بودند. وی هم چنین شرحی از جزئیات دادگاه دارد.