Az Tehran Ta Akka

پیشگفتار 3۵ حقوق انسانی گرایش داشت. این از جمل تازه یه ترین آراء بابی بود که راه را برای پیشبرد نظریه تداوم و نوسازی دینی باز گذاشته بو د. سال های پایانی بغداد، و بویژه در ایام اقامت ادرنه، بهاءالله بیش از پیش بجانب این نظری یه تداوم ظهور متمایل شد و ادعا ی خویش را به عنوان مظهر ظهور کلی الهی که به نوعی همان من یظه اللهره بود آشکار ساخت. این ظهور پیامبران یه جدید از جانبی با ذائق یه عرفانی بهاءالله موافق می آمد. در سال های پیشین و ه ی ب جانب طریقه های صوفیه از جمله نعمت اللهی در ایران و سپس طریق نقشب یه ندی – قادری در کردستان متمایل شده بود و هنوز نیز در ایام اقامت در استانبول و ادرنه ا ین قالب را تا انداز ایه حفظ کرده بود و کماکان با اهل طریقت از جمله صوفیان یهریقط مولویه در ادرنه رفت و آمد داشت. در مواجهه با مقامات عثمانی نیز وی به همین مشرب عر فانی تکیه می کرد و عنوان شیخ افندی که بدان نامیده می نشد یز به همین واسطه بود. نه تنها بسیاری از آثار و اذکار او به سبک و سیاق فرهنگ غنی و کهن تصوف در ایران شکل گرفته بود بلکه مفاهیم جدیدی که وی برای بیان ظهور جدید بکار می برد نیز از این صبغ یه عارفانه برخوردار بود. برای نمونه تمثیل شمس حقیقت و پرتو آن در مرایای [آیینه های] انسانی که آن را باید اساسی تری ن نکته در فکر اولی یه بهائی دانست، سابق یه بسیار قدیمی در فرهنگ عرفانی و حِکَمی ایر ان و بویژه در حکمت اشراق دارد. این فکر ابتدا شاید از طریق شیخیه در افکار باب پدیدار شد و سپس با وسعت بیشتری در آثار بهاءالله جلوه یافت. بدین ت رتیب با گذشت سال ها بهاءالله به تدریج در ایام ادرنه به این اظهار امر خویش وقوف و اطمینان بیشتری یافت و بیش از پیش از رهبری دوگانه مبنی بر وصایت باب فاصله گرفت. اما در مقابل ، پیروان جریان مخالف که به هدف های نخستین این جنبش وفادار مانده بودند صبح ازل برادر ناتنی بهاءالله ر ا به عنوان مظهر تداوم این جریان ش ناختند. این شاید تنها واکنشی در برابر جریان بهائی بود زیرا از نظر تعداد در میان بابیان تبعیدی – و شاید در میان بابیان ایران – ازلیان به ر وشنی در اقلیت بودند. تا آنجا که از فحوای گزارش ها و منابع موجود می توان داوری کرد، ای ن یر از بعت لی از آیین باب و ی ادعا مهدوی ت و نبوت او هنوز کم و بیش در قالب اسلامی و آخرالزمانی شیعه عنوان می شد و بر این اساس آیین بیانی را مفری برای ادامه مبارزه در برابر دین و دولت و ب ه ویژه دولت قاجار می شمرد.