Az Tehran Ta Akka

3۶ از طهران تا عکا به تعبیر دیگر در حالی که بهاءالله و ت فسیر او از آیین بیانی با توجه ب ه شکست بابیه جنبش در مواجهه با قدرت سیاسی، بیش از پیش از مبارزه سیاسی با مقامات دنیوی فاصله می گ رفت، جریان ازلی وقوع دور جدیدی از مبارزه را - برای ظاهراً براندازی دولت قاجاریه - امری نزدیک و ممکن می شمرد. بهاءالله در پیام خویش ب ه جدایی دین و دولت اعتقاد یافته و می کوشید هم خویش و اهل بهاء را مصروف ایج اد یک تحول - معنوی فرهنگی نم می و اید کوشید پیام اصلاح معنوی ش را خوی به مصادر قدرت و مقامات دولتی برساند. در مقابل جریان ازلی در صدد ایجاد یک سلطنت بیانی بود که آن را مستلزم قیام و جهاد سیاسی می دانست. روی سخ ن بهاءالله نه تنها به مقامات دولت و مصادر قدرت بود بلکه می کوشید تا فقها و اهل اجته اد و شریعتمداران شیعه را نیز در داخل ایران به چالش بکشد . جریان ازلی ل در مقاب بیش از پ یش در سال های اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم ب ه جانب جذب و نفوذ و همراهی با اهل شریعت بود و تدریجاً در قالب تقیه ی کامل بسیاری از پیروان معنوی یا صوری ازلیه در جام یه اهل شریعت درآمده یا با آنان همراه شدند. وجه روشن ز ا ی این همراهی را می توان در انقلاب مشروطه مشاهده کرد. 13 حال باید پرسید که در سال های اقامت در ادرنه چه تحول ی باعث تشدید و به نهایت رسیدن این جدایی شد. منابع موجود اعم از بهائی و یا مدارک عثمانی اکثراً حاکی از آن است که پار ایه از یاران صبح ازل – ظاهراً به رهبری سید محم د اصفهانی که صاحب نفوذ و احترام در میان بابیان بود – در صدد بر آمدند که م وج ایهتاز از مبارزه ، یا آنچه که ایشان به عنوان خروج از آن یاد می آغاز را ، کردند کنند. این تعبیر هنوز بسیار با مفاهیم سنتی برای یافتن زمان خروج که سابق یه ممتد ی در ایران داشت پیوند می یافت. سند شماره ۲3 در این مجموعه از آرشیو عثمانیست که ظاهراً از پیروان صبح ازل بدست آمده و نمایند یه این پیوند است. این ظاهراً اعلامیه شامل تصویری از یک طلسم مدور آن، یه در میان که از آن ب ه دایره یاد شده بخوبی حاکی از پیوند بابیه با سابق یه سنتی جفر و عل وم غریبه و 13 Amanat, ”Memory and Amnesia in the Histography of the Constitutional Revolution” in: Atabaki, Touraj (edit.) Iran in the 20th Century: Histography and Political Culture. I. B. Tauris London 2009. 23-54. [Hereafter: Amanat, Memory.]