Az Tehran Ta Akka

380 از طهران تا عکا خود بود. 105 سید جمال الدین حتی زادگاه خود را که اسدآباد همدان باشد پنهان کرد و ترجیح داد به افغانی شهره باشد. شاید بر اساس همین خ صلت بود که س ال ها بعد با نگاشتن مقالاتی درباره ی دین بابی برای جراید مصر و عثمانی و دایرةالمعارف البستانی، که به اعتقاد بابیان و بهائیان سراسر توهین و قلب و وارونه سازی حقایق این نهضت بود – کوشش کرد که اتهام بابیگری که به او می زدند خنثی سازد. ب ا این حال وی در استانبول با بابیان ازلی انقلابی مثل میرزا آقا خان کرمانی و شیخ احمد روحی – که در ضمن از مخالفین سرسخت بهاءالله و بهائیان بودند – دوستی و همکا ری داشت. همکاری این دو تن بابی با ظل السلطان که قصد جانشینی ناصرالدین شاه ر ا داشت و دستش به خون بهائیان آغ شته بود بیش از پیش بهائیان را از نتایج سفر سید جمال الدین به ایران و فعالیت وی در شورشی که در زیر از آن نام خواهیم برد نگران و آشفته می ساخت. 106 سند حاضر را باید در رابطه با شورش تنباکو و وقایعی که به لغو امتیاز آن منجر شد دانست. ناصرالدین شاه به دنبال سفر سوم خود به انگلیس و گفتگوهایی که آنجا انجام گرفت، در تاریخ 8 مارس 1890 قراردادی امضاء کرد که به موجب آن امتیاز تولید و فروش و صادرات تنباکوی ایران را به شخصی انگلیسی بنام تالبوت G. F. Talbot داد. می 107 بر خلاف سایر امتیازات به خارجیان، که بازتاب چندانی د ر میان عامه ی مردم نداشت، این امتیاز، که به خاطر انحصار دولتی آن به امتیاز رژی Régie هم مشهور بود، با مخالفت مالکین، بازرگانانی که در کار خرید و فروش تنباکو بودند و مردمی که همه روزه سروکارشان با چپق و قلیان بود روبرو شد. چنین حدس زده 105 Keddie, Sayyid Jamál 18. 106 این دو تن ازلی انقلابی که مدتی در دربار ظل السلطان میهمان او بودند در استانبول در حلقه ی نز دیکان سید جمال الدین قرار داشتند Keddie , Sayyid Jamál 275. 107 د مق مات دادن امتیاز در سفر رسمی ناصرالدین شاه به انگلیس در سال 1889 فراهم شده بود. سوای رشوه هایی که به شاه و مقامات ایرانی داده شد بر طبق قرارداد شاه همه ساله 1۵000 لیره از شرکت دریافت می داشت سوای آن در یک چهارم منافع پس از پرداخت مخارج و در پنج صد از سرمایه ی شرکت شریک بود. : نﻜ. Keddie, Nikki. Religion and Rebellion in Iran, The Tobacco Protest of 1891-1892, Frank Cass & Co. Ltd. London 1966, 35. ] Hereafter: Keddie Religion [