Az Tehran Ta Akka

ناصرالدین شاه و نهضت بهائی - بابی 38۵ اقدامات شاه تخفیفی در شورش مردم علیه قرارداد رژی بوجود نیاورد. در نتی جه حاج میرزا حسن شیرازی مجتهد بزرگ شیعه ساکن نجف طی فتوایی مصرف تنباکو را حرام اعلام کرد. 128 با اطاعت قاطبه ی مردم از او، شاه در ژانویه سال 189۲ مجبور به لغو قرارداد شد و در ماه آوریل همان سال با پرداخت خسارت آن را فسخ کرد. ظلّ السّلطان، سیّد ج مال الدّین اسدآبادی و سیّاح حاج محلاتی کوشش های ظل السلطان برای رسیدن به سلطنت به چندین سال پیش از این حوادث باز می گردد. 129 ظاهراً هم زمان با اقدامات دیگرش وی در سال های 1301 یا 130۲ ﮪ .ق. حاج سیاح را برای ملاقات با بهاءالله به عکا فرستاد و پیغام داد که اگر بهائیان از او برای رسیدن به سلطنت پشتیبانی کنند وی آزادی ایشان را در ایران تضمین خواهد کرد. 130 آنطور که از آثار بهائی بر می آید حاج سیاح با پاسخ منفی بهاءالله و تأکید او در عدم مداخله ی بهائیان در فساد و توطئه روبرو شد و با دست خالی از نزد وی بازگشت. ب هاءالله در چند اثر خود به تلویح و یا تصریح از این ملاقات یاد کرده. از جمله در لوحی که پس از کشته شدن هفت بهائی در یزد صدور یافته می نویسد: [ السلطان ظل ] سیاح را به سجن اعظم فرستاد مخصوص از برای ظهور فساد اکبر و چون منع شد بر عناد [دشمنی] قیام نمود ... 131 128 متن فتوا اینست: بسم الله الرحمن الرحیم الیوم استعمال تنباکو و توتون بِای نَحو کان [ به هر صورت که باشد] در حکم محاربه با امام زمان است عجل الله فرجه. 129 با آن که ظل السلطان بزرگترین پسر شاه بود ولی به خاطر تبار مادرش ولی عهدی ن صیب مظفرالدین میرزا شد. گزارش های دیگر حاکی از آن است که ظل السلطان می خواست ایر ان به دو بخش شمال و جنوب، به پادشاهی مستقل مظفرالدین شاه و او تقسیم شود. وی ظاهراً موافقت دولت انگل یس را نیز در این باب گرفته بود. نﻜ. Kazemzadeh Russia and Britain 285 and n. 128. 130 از سفرها و زندگانی حاج سیاح دو کتاب چاپ شده است: دهباشی، علی. [به کوشش] سفرنام ه حاج سیاح به فرنگ انتشارات سخن، ج. 1، چاپ دوم 1378 ؛ و دیگری سیاح : ، خاطرات . در هیچ یک از این آثار سخنی از سفر او به عکا نیست. 131 اشراق خاوری، عبدالحمید [گردآورنده] مائده ی آسمانی :۴ ، مؤسسه ی مطبوعات امری، طهران 1۲9 بدیع/ 197۲ ، 1۵۶ . فاضل مازندرانی این واقعه را چنین ثبت کرده است: