Az Tehran Ta Akka

ناصرالدین شاه و نهضت بهائی - بابی ۴01 مظف رالدین شاه نیز در زمان ولی عهدی خود در تبریز با بهائیان به نرمش و مدا را رفتار می کرد. از جمله هنگامی که میرزا نصرالله بهشتی خطیب مشهور اصفهانی و از رهبران مشروطیت به آیین بهائی گروید و به تحریک علماء از اصفهان اخراج شد او را پناه داد و لقب ملک المتکلمین را نیز به او بخشید. 164 در اواخر دوران بهاءالله و در دوران زعامت ع بدالبهاء تعداد بهائیان در ایران افزونی چشمگیری گرفت. به خاطر هویت سیال دینی افراد، و یا پنهان ساختن هویت های دینی که امری رایج بود، نمی توان به درستی گفت که جامعه ی بهائی در زمان مظفرالدین شاه چه گسترشی داشت. آنچه مسلم است حت ی منابع غیر بهائی ارقامی چشمگیر ارائه می دارند که واقعیت آن نیاز به پژوهش های بیشتری دارد. 165 نامه ی سفیر ایران، که در همان لحن و حال و هوای گزارش های دهه های قبل نوشته شده، نشان عدم آگاهی او به این تحولات است. اما مظف رالدین شاه از تحولاتی که در کشورش رخ می داد و نیز از نفوذ و گسترش آیین بهائی در بین طبقات مختلف بی خبر نبود و ظاهراً به همین دلیل است که در زیر نامه ی سفیر می نویسد در این زمینه باید سکوت قایل شد. 164 شاهور، 1۴۶ . در مورد هویت دینی وی نظریات گوناگونی ابراز شده و منابع مختلف گاه و را ا بابی، گاه بهائی، گاه ازلی و گاه دهری می دانند. 165 از جمله کرزن انگلیسی در کتاب خود که پس از سفر ایران نگاشته تعداد ب هائیان را بین نیم و یک میلیون نفر تخمین می زند و ایگناتیف که از سوی دولت روسیه مأمور جمع آوری اطلاعات درباره ی بهائیان ایران و عشق آباد بود نیز از همین تعداد سخن می گوید. سایر منابع ارقامی بین صد تا دویست هزار نفر ارائه می دارند. : نﻜ. Curzon, George N. Persian and the Persian Questions, 2 vols. London 1966, first edn. 1802 vol. 1. 499; Shahvar, S. “The Baha'i Faith and Baha'i Communities in Iran and Transcaspia 1844- of Iran, Transcaspia and the Caucasus vols. 1 & 2. I.B. Tauris, London 2011 vol. 1 p. 97.