Az Tehran Ta Akka

۴0 از طهران تا عکا تبعید شده است اندکی نادم بوده 16 (وی در سال 188۲ در مشهد به نحو مرموزی در گذشت و شاید او نیز از قربانیان ) بود. قجر یه قهو به هر تقدیر اگر نیز از جانب سفیر ایران کوشش هایی برای راندن بابیان زا ادرنه صورت گرفته در ظاهر حکم تبعید بر پایه استنطاق مفصل از چهار نفر از پیروان بهاءالله و یک تن از پیروان صبح ازل صورت پذیرفته است. شرح مفصل این بازجویی که در مدارک آرشیو عثمانی مضبوط است نشان یه روشنی از اختلاف روش بین دو جناح ازلی و بهائی است. پیروان بهاءالله اگر چه اندکی رسم حکمت یا به عبارت سنتی تقیه را بکار برده اند ولی یکسره منکر هر نوع توطئه و یا هر نوع فعالیت سیاسی ز ا جانب بهاءالله هستند. در حالی که آقاجان بیک سلماسی که خود ر ا از پیروا ن صبح ازل می داند با لحن نسبتاً صریحی مخالفت با دولت قاجاریه را عنوان کرده است: این قدر می دانم که اگر دولت علیه (مقصود عثمانی است) صبح ازل را زیر سایه خود بگیرد، بدون جنگ و مخارج تمام مردم ایران تقاضای تابعیت دولت علی ه را خواهند کرد. وی بعلا وه به عنوان گزارشگر بی طرف مدعی شده است که یههم مردم ایران به این ها (یعنی صبح ازل و همراهانش) معتقدند، حرم حتی های شاه. برادر همین مشیرالدوله جزء معتقدین صبح ازل است. 17 در مقابل طرفداران بهاءالله همواره کوشیده اند تا مأخذ و مقصد رهبر خود را (که از وی در سراسر استنطاق به عنوان متعارف شیخ افندی یاد می کنند) کاملاا غیر سیاسی و صلح دوست انه جلوه دهند. یکی از ایشان، سیاح افندی، اصولاا بهاءالله را از شیوخ نعمت اللهی می شمرد و دیگران نیز می ندد کوشی که مدعیات بهاءالله را صرفاً نوعی مداومت صلح یه جویان بابیه یهطریق بدانند. پاسخ های درویش علی و محمد علی اصفهانی (معروف به سلمانی) و محمد باقر اصفهانی همگی مؤید این شیو یه کتمان همراه با سرسپرد گی 16 یک نمونه از تغییر دیدگاه او را نسبت به بهائیان می توان در یادداشت سند شماره ۶1 پایگاه میرزا حسین خان مشیرالدوله در مورد بهائیان و نیز در سند ۶0 پاورقی ۲۲ . دید 17 نﻜ. به بخش اسناد ترجمه از محمدعلی موحد که چون افتادگی و حذف فراوان دارد کاملاا ح ق مطلب را ادا نکرده است و تا انتشار کامل متن استنطاق این نقل قول ها را باید با احت یاط مورد نظر قرار داد. موح د، محمدعلی . اسنادی از آرشیو دولتی استانبول ، راهنمای کتاب شم، جلد ش طهران 13۴۲ / 19۶3 ، 9- 10۲ . [از این پس موحد، اسناد.]