باب و جامعۀ بابی ایران 120 نمود. امّا از دیدار باب در اصفهان تجربه کرده بود، بی اهمیّت جلوه می حوادث تاریخی نشان داد مسیری که او برای زندگی و ایمان مذهبی خود اش را بلعید خطیر و هولناک التجاره انتخاب کرد بسان همان دریایی که مال وران و بود. چهار سال بعد همراه جمعی دیگر از ملّایان، تجّار، پیشه های کامل تقدّس روستاییان بابی که مانند او به باب و سران بابیّه چون نمونه 3 نگریستند، در طبرسی به نبرد پرداخت و همانجا نیز کشته شد. و اخلاق می تحوّلات اقتصادی زمان با ایمان علمای شیخی به او، جنبشی در سالیان اولیّۀ نهضت باب هم در روی آوردن تجّار نیز به این آیین پدید آمد. اینان بیشتر از تجّار درجه دو شد. و سه بودند ولی در میانشان گاهی تجّار عمده و درجۀ اوّل نیز دیده می فروشان وران و عمده داران و پیشه به دنبال آنان گروهی از اصناف مثل مغازه و صنعتگران نیز به نهضت جدید روی آوردند. اینان، در جمع، پس از ملّایان آمدند. مبشّرین و مبلّغین بابی بزرگترین گروه در جامعۀ نوپای بابی بشمار می هایی بدست آوردند. از جمله: های شهرنشین نیز موفقیّت در میان سایر گروه نشینان درباری و اهل دیوان، مستخدمین و مأموران محلّی دولت، حاشیه گرد، و از سوی دیگر مأموران سابق دولتی، عارفان، صوفیان و درویشان دوره های ایلات نیمه شهرنشین، و کشاورزان در مناطق خرده مالکین، خان ویژه پیروان طاهره قرّةالعین به آیین نوین روستایی. گروهی از زنان نیز به پیوستند. شبکۀ سراسری بابیان که در کوتاه مدت، اغلب بر اساس شبکۀ موجود شیخی، در ایران به وجود آمد شاهدی بر نفوذ پیام باب و قدرت آن در های ناهمگون و تبدیل آن به نیرویی پویا، هدفمند و معتقد سازمان دادن گروه ایران، لااقل از زمان سرکوبی نهضت تاریخ جدید ای از بود. در هیچ دوره نقطویه در آغاز قرن هفدهم، هیچ جنبش اعتراضی مذهبی نتوانسته بود مانند نهضت بابی به این درجه از محبوبیّت، گسترش و تحرّک اجتماعی به برسد. پس از سرکوبی نهضت بابی بایست نیم قرن بگذرد تا جنبش فراگیر دیگری [چون انقلاب مشروطیّت] علماء، تجّار، و روشنفکران را در زیر لوای ویژه بابیان واحدی بسیج نماید. در انقلاب مشروطه نیز بسیاری از بابیان به .۴۹۴ جا همان 3
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2