121 یباب ۀعماج راتخاس داشتند. ازلی نقش عمده آوری تجّار و دیگر اصناف به آیین باب لااقل دو عامل قابل در روی ها و روابط داخلی بین طبقۀ علماء و افراد بررسی است: نخست وابستگی این گروه. ارتباط مشترک بین مدرسه و بازار که در بافت شهرهای ایران امری عادی بود این بار نیز خود را در این چار چوب جدید بازسازی کرد. امّا تجّار بابی بر خلاف همکاران غیر بابی خود به علماء بابی تنها به عنوان پشتیبان نگریستند بلکه خود را با ایشان در پیشبرد اهدافی جدید و مقتدای دینی نمی دیدند. دیگر این که برای مؤمنینی که سوابق شغلی شریک و همکار می مشترک و عواطف معنوی و عرفانی یکسان داشتند سیّد علی محمّد شیرازی ای بود که پیام او را با آمال و اهداف خود سرچشمۀ اخلاق و ایمان و فرستاده یافتند. مشترک می در مورد سبب ایمان تجّار و اصناف به آیین باب و کیفیّت اعتقاد و مشارکت آنان چندین پرسش مطرح است. تا چه حدّ مسایل اقتصادی و روابط شغلی و تجاری در پیوستن ایشان به این آیین دخیل بود؟ با توجّه به ها و آمال وضع اقتصادی کشور در آن زمان، بسیار ضروری است که به انگیزه چنین به نارضایتی روزافزون و آرزوهایی که آیین جدید سرچشمۀ آن بود، و هم تجّار از رکود اقتصادی کشور نیز توجّه کنیم. تا چه اندازه چنین نارضایتی چنین باید ای در برانگیختن انتظار ظهور موعود باشد؟ هم توانست انگیزه می به این این پرسش بپردازیم که آیا پیوستن به آیین جدید در بهبود وضع مادّی و پایگاه اجتماعی ایشان موثّر بوده است؟ توان صحّت این مدّعا را دریافت هاست که می با پرداختن به این پرسش که آیا پیوستن تجّار به آیین باب بازتاب نارضایتی ایشان از بحران وضع اقتصادی کشور بوده است و آیا در ایمان ایشان به آیین جدید وجوه و عوامل دیگری نیز دخالت داشته است؟ این که بگوییم مقتضیّات شغلی تجّار بابی آوری ایشان به نهضت و شرایط ناگوار اقتصادی آن زمان تنها عامل روی جدید و مشارکت ایشان در این امر بوده تا حدّ زیادی ساده انگاری است. با زمانی ظهور و گسترش آیین اینهمه شواهد کافی در دست است که بگوییم هم بابی با تغییر شرایط اقتصادی زمان خود امری تصادفی نبوده است. هایی با سابقۀ تجارت و به نحو سنّتی بیشتر تجّار بابی فرزندان خانواده آشنا به محیط بازار و اقتصاد بودند. این نسل جوان به طور موروثی و یا با
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2