باب و جامعۀ بابی ایران 164 های این رویکرد که در اغلب آثار بهاءاللّه مشهود است نشان گرایش ها آشنایی داشت. آشنایی بهاءاللّه با بزرگان عرفانی زمانۀ اوست که وی با آن گرد برای او داشت ای که درویشان دوره صوفیّه در دربار محمّد شاه و جاذبه تواند عواملی برای کشش او به سوی یک دیدگاه عرفانی بشمار آید. در می پیوسته از انبیاء و عرفاء سخن میسرایید و در هر بزم و انجمن که کسی ˝ جوانی آورد آن کرد یا مشکلی از بیان انبیاء پیش می تنقیدی بر کلام عرفاء وارد می 173˝. فرمود حضرت بی تامّل زبان گشوده تنقید را ردّ و مشکل را حل می ) در خانقاه ۱۸۵۴-۱۸۵۶( برخی از آثار اوّلیۀ او و نیز آنچه در سفر کردستان طریقۀ نقشبندی خالدی نگاشته دیدگاهی عارفانه دارد که تاثیر محوری آن در آثار بعدی، پس از اظهار امرش، و نیز در تعالیم اجتماعی و اخلاقی او امّا، این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که توجّه اوّلیۀ او 174 نمودار است. به مباحث عرفانی و آثار صوفیّه مانع از آن نبود که بهاءاللّه برخی ادّعاها و تمایلات عرفانی 175 گفتارهای عرفا و صوفیان را با شک و تردید ننگرد. های عرفانی، بویژه توجّه و بهاءاللّه همآهنگ با شهرت و گسترش طریقه اللّهی در میان بزرگان دربار محمّد شاه بود. امّا برای علاقه به طریقۀ نعمت بهاءاللّه و برخی دیگر از عرفا که به نهضت او پیوستند، عرفان پایگاهی را ساخت که بر آن اساس مفهوم تکامل انسان و نو شدن اساس فراهم می اخلاق مورد تأمّل و ارزیابی قرار گیرد و اصول اسلام رایج بازسازی و در مواردی منسوخ شناخته شود. در شیخیّه نیز مبانی مهمّ تفکّرات عرفانی، مانند نظریّۀ انسان کامل و نیاز هایی برای تنزیّه و انکار نفس دیده به یک رهبری روحانی، همراه با روش کرد، ولی شود. علیرغم آن که شیخ احمد احسائی آراء صوفیّه را رد می می بسیاری از نمادهای عرفانی و حِکَمی در تعالیم او راه یافت. نقطۀ تلاقی بین .˝ عروسک خیمه شب بازی کودکان بوده و خواهد بود .۲۶۴ ه کواکب آیتی، 173 هفت وادی، چهار وادی، جواهرالاسرار، و از آثار عرفانی مشهورتر بهاءاللّه عبارتند از : 174 چنین ن. ک: هم کلمات مکنونه. J. Cole “Baha’ullah and the Naqshbandi Sufis in Iraq, 1854-1856” in From Iran East and West ed. J. Cole and M. Momen (Los Angeles, 1984) 1-28 and A. Taherzadeh The Revelation of Baha’ullah 2 vols. (Oxford, 1974-1976) I, 45-149. .)1318/1900 ، ( مصر سه رساله ˝ رسالۀ اسکندریه ˝ ابوالفضل گلپایگانی 175
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2