باب و جامعۀ بابی ایران 256 ها عملاً رهبر جامعۀ بابی شده و همّ خود را صرف اصلاح افکار و کردار آن میلادی به بعد، بهاءاللّه به دفعات توسّل به 18۵0 نموده بود. از نیمۀ دهۀ خشونت را مردود شمرده و تصریح نموده بود که تنها راه مشروعِ ترویج آئین چنین روش و پروردگار جذب قلوب و افکار از طریق استدلال و بیان و هم سلوکِ منطبق بر موازین والای اخلاقی است. بعداً که خود آئین جدیدی را بنیان نهاد، علاوه بر نفی خشونت و زور، بر اطاعت از حکومت و اجتناب از جدال و مناقشۀ سیاسی تأ کید ورزید. نبردهای بابیان با دولت: نه اعتراض اجتماعی و نه جهاد تهاجمی به نظر برخی از محقّقین، نهضت بابی اساساً نوعی اعتراض اجتماعی این گروه از محقّقین پیدایش این نهضت 3 بوده است. ˝ بر ضدّ طبقۀ حاکم ˝ اند. امّا را از جمله معلول فشارهای اقتصادی حاصله از سلطۀ غرب برشمرده شواهد موجود مؤیّد این نظر نیست. مطالعۀ جایگاه اجتماعی بابیانی که در دهد که تعداد زیادی از ایشان اند نشان نمی جنگ با قوای دولتی درگیر بوده پذیر از فشارهای اقتصادی مانند های ضربه از فرودستان جامعه یا گروه دهقانان یا اصناف و صنعتگران شهری بوده باشند، سوای آن که در آن زمان توانستند هائی می های کارگری که منشأ چنین قیام کارخانجات بزرگ و نهضت از موقعیّت اجتماعی و حرفه و پیشۀ حدود نیمی از 4 باشند وجود نداشت. دانیم که بابیان حاضر در نبرد شیخ طبرسی اطّلاعاتی در دست داریم و می هائی که در اطّلاعات ما راجع به آن 5 ها از طبقۀ علما بودند. بسیاری از آن 3 V. Minorsky, “M. S. Ivanov: The Babi Risings in Iran in 1848–1852, Trudi of the Oriental Institute of the Academy of Sciences of the USSR, vol. 30, Moscow 1939,” Bulletin of the School of Oriental and African Studies, vol. 11 (1946), p. 878. See also Kurt Greussing, “The Babi Movement in Iran 1844–52: From Merchant Protest to Peasant Revolution,” in János M. Bak, Gerhard Benecke, eds., Religion and Rural Revolt (Manchester: Manchester University Press, 1984), pp. 256–69. 4 Moojan Momen, “The Social Basis of the Bābī Upheavals in Iran (1848–53): A Preliminary Analysis,” International Journal of Middle East Studies, vol. 15, no. 2 (1983), pp. 157–83. مؤمن در مقالۀ خود به بحث راجع به کتاب ایوانف پرداخته امّا بسیاری از نکاتی که مطرح کرده در مورد مقالۀ گرویسینگ نیز صادق است. ن. ک. به مقالۀ امانت راجع به ساختار جامعۀ بابی در همین مجلّد. 5
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2