257 ،نایباب اب راجاق تلود ییورایورایوررایور واقعۀ اوّل نیریز شرکت داشتند کمتر و راجع به مبارزان در جنگ زنجان خیلی ای جامع از تمام کمتر است. امّا به احتمال قریب به یقین، بابیان زنجان نمونه جمعیّت شهر بودند و بابیان نیریز بخشی از اهالی یکی از محلّات شهر را در با توجّه به اطّلاعات موجود مشکل بتوان گفت که این نبردها 6 گرفتند. بر می گرفت. در مجموع، تصویری که از عوامل اجتماعی و اقتصادی سرچشمه می از روایات شاهدان عینی این حوادث یا تواریخی که مورّخان بهائی و ازلی آید نمایانگر دیدگاه و گرایش شدید مذهبی اند به دست می بجا گذاشته رزمندگان بابی است. بعضی دیگر از محقّقین با آنکه عوامل اجتماعی و اقتصادی را چندان اند با این همه، این بها نداده بر علل مذهبیِ نبردهای بابی تأ کید ورزیده اند. به عقیدۀ براون مقصد بابیان حوادث را شورشی علیه دولت قاجار شمرده سرنگونی زودهنگام حکومت قاجار و برنشاندن یک حکومت دینی بابی بر الگار نهضت بابی را 7 جای آن و استقرار سلطنت اولیا و مقدّسین بود. بدعتی برخاسته از مذهب شیعه شمرده که سعی داشت با قهر و خشونت با 18۴8 مذهب رایج را از جا برکند. به نظر او طغیان بابیان در تابستان سال حرکت گروهی از نوکیشان به ریاست ملّا حسین بشروئی، که در میان اصحاب مکیون این نظر را ابراز داشته 8 باب بیش از دیگران شهرت داشت، آغاز شد. 6 Momen, “Social Basis of the Bābī Upheavals, pp. 169–70. 7 Edward G. Browne, Materials for the Study of the Bábí Religion (Cambridge: Cambridge University Press, 1918), p. xv; idem, ed. and trans., The Táríkh-i-Jadíd or New History of Mírzá ‘Alí Muḥammad the Báb (Cambridge: Cambridge University Press, 1893), p. xvi. عقیدۀ ˝ میلادی ابراز شده بود. لیدی شیل معتقد بود که 18۵۰ این نظر خیلی پیشتر یعنی در دهۀ است: ˝ سلطنت مقدّسین ˝ آئین باب ˝ حقیقی Lady Mary L. Sheil, Glimpses of Life and Manners in Persia: With Notes on Russia, Koords, Toorkomans, Nestorians, Khiva, and Persia (London: John Murray, 1856), p. 179. بسیار محتمل است که بانی این نظر همسر او جاستین شیل وزیر مختار انگلیس در تهران بوده پیروان این فرقه معتقدند که ˝ : خود نوشته 18۵0 فوریۀ 12 است. جاستین شیل در گزارش مورّخ ای مال و ثروت کفّار را اخذ ها مقدّر گردیده و بر مقدّسین جائز است که به هر وسیله برتری آن به نقل از: ˝. کنند Moojan Momen, The Bábí and Bahá’í Religions, 1844–1944: Some Contemporary Western Accounts (Oxford: George Ronald, 1981), p. 5. 8 Hamid Algar, Religion and State in Iran, 1785–1906: The Role of the Ulama in the Qajar Period (Berkeley; Los Angeles: University of California Press, 1969), p. 144.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2