261 ،نایباب اب راجاق تلود ییورایورایوررایور واقعۀ قلعۀ شیخ در بین نبردهای بین دولت و بابیان، بیش از همه در مورد ترین مدارک این نبرد سه اثر ّ مدارک تاریخی در دست است. مهم طبرسی تاریخی بابی و بهائی به قلم سه نفر از شاهدانی است که از آن واقعه جان اند سالم بدر برده بودند. این سه تن که آثار خود را مستقلّ از یکدیگر نگاشته عبارتند از لطف علی میرزای شیرازی، میر ابوطالب شهمیرزادی و حاجی ای باقی نصیر قزوینی. شرحی نیز راجع به این واقعه به قلم مهجور زواره مانده که اگرچه از نظر اهمّیّت قابل مقایسه با تواریخ شاهدان عینی نبرد طبرسی نیست امّا یک اثر بابی نسبتاً قدیمی و ارزشمند است. سند بسیار مهمّی نیز در مورد این واقعه در دست است و آن فرمان ناصرالدّین شاه به 21 حاکم مازندران است. در بین سه روایت شاهدان عینیِ نبرد طبرسی، تاریخ لطف علی میرزای شیرازی قدیمی و 21 Browne Manuscripts, Or. F. 28, item 3, تاریخ نام، بی ترین اثر است: تاریخ بی طولانی اعدام شد. لذا 18۵2 . مؤلّف آن در سال Cambridge University Library, Cambridge تاریخ وی نهایتاً به فاصلۀ سه سال و سه ماه از پایان واقعۀ مازندران تحریر شده است. تحریر 1888 شرح بدون نام و عنوان میر ابوطالب شهمیرزادی بسیار دیرتر ولی قبل از سال Afnan نشدۀ نسخۀ به خطّ مؤلّف، تاریخ، فتوکپی فهرست نام، بی گردیده است: تاریخ بی . روایت حاجی نصیر قزوینی از مشاهدات عینی خود بسیار Library, Sandy, Bedfordshire عبدالعلی علائی، ˝، تاریخ جناب حاجی نصیر شهید ˝ : تر از دو روایت دیگر است کوتاه ب)، 131 ، (طهران: مؤسّسۀ ملّی مطبوعات امری تاریخ سمندر و ملحقّات ویرایشگر، . وی شرح مزبور را مدّت نه چندان درازی قبل از درگذشتش در زندان ۵۲۰–۴۹۹ صص ای متخلّص به مهجور نگاشته است. سیّد محمّد حسین زواره 1883–1882/1300 در سال تحریر کرده است: 18۶2–18۶1/1278 را ظاهراً در سال ˝ وقایع المیمیّه ˝ تاریخ خود به نام Browne Manuscripts, Or. F. 28, item 1, Cambridge University Library, Cam� تاری بی خ The Bahá’í عکس فرمان ناصرالدّین شاه به حاکم مازندران طبع گردیده است: .bridge روح اللّه .World, vol. 5 (New York: Bahá’í Publishing Committee, 1936), p. 58 Mullá Ḥusayn: Disciple at مهرابخانی ترجمۀ انگلیسی این فرمان را منتشر کرده است: .Dawn (Los Angeles: Kalimát Press, 1987), pp. 249–51 تر علاوه بر روایات بالا، شرحی به قلم آقا سیّد محمّد رضا شهمیرزادی برادر کوچک تاریخ، نام، بی میر ابوطالب شهمیرزادی که در بالا نامش آمد باقی مانده است: تاریخ بی . این Afnan Library, Sandy, Bedfordshire نشدۀ نسخۀ به خطّ مؤلّف، فتوکپی فهرست شرح حاوی برخی اطّلاعات راجع به واقعۀ مازندران است. وی ظاهراً روایت خود را در چنین شرح کوتاهی به قلم یک مسلمان به نام شیخ العجم نوشته است. هم 1890 دهۀ تحریر شده است. برنارد دورن (که به نام بوریس 18۶0 موجود است که احتمالاً در سال من کلام شیخ العجم ˝ شود) این شرح را زیر عنوان آندریویچ دورن نیز شناخته می منتشر کرده است: ˝ مازندرانی “Nachträge zu dem Verzeichniss der von der Kaiserlichen öffentlichen Bibliothek erworbenen Chanykov’schen Handschriften und den da mitgetheilten Nachrichten über die Baby und deren Koran, von B. Dorn,” Bulletin de l’Académie Impériale des Sciences de St.-Pétersbourg, vol. 9 (1866), pp. 205–11. حبیب برجیان شرح شیخ العجم را به انگلیسی ترجمه کرده است:
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2