باب و جامعۀ بابی ایران 320 کنند. گیری نتیجه اگرچه در نظر معاصران نبردهای بین قوای دولتی و بابیان در نتیجۀ کوشش بابیان به شورش پیش آمد امّا بررسی دقیق مدارک و شواهد موجود کند. ادّعای قائمیّت و مظهریّت باب و اقدام پیروان او این نظر را تأیید نمی به نشر آئین جدید تهدیدی برای موقعیّت علما بود و از سلطه و نفوذ آنها کاست. به تدریج که آئین بابی انتشار یافت و ادّعای باب بهتر درک شد، می ها افزوده شد و این بر شدّت مخالفت علما با نهضت بابی و حملات بر بابی ها در پی داشت. این حوادث به حملات غالباً عکس العملی را از سوی آن نوبۀ خود اسباب نگرانی مقامات دولتی شد و بابیان را بانی اغتشاش شمردند. با درگذشت محمّد شاه، کشور در گرداب هرج و مرج فرو رفت و در آن اوضاع و احوال، بابیانی که در حال عبور از مازندران بودند یاغی و شورشی ها فرمان قلمداد گردیده ناصرالدّین شاه جوان و امیر کبیر به قلع و قمع آن دادند. فرد اوّل در درجۀ اوّل به سائقۀ تعصّب مذهبی و شخص اخیر بنا به ملاحظات سیاسی سر دشمنی با پیروان آئین جدید داشتند. پس از گذشت یک سال از خاتمۀ واقعۀ مازندران، دو جنگ دیگر در نیریز و زنجان روی ها دفاعی بود. پیروان باب در نبرد دلیرانۀ داد. در همۀ این وقایع، جنگ بابی دیدند خود در برابر قوائی به مراتب برتر و شهادت قهرمانانۀ خود فرصتی می تا حقّانیّت آئین بابی را به اثبات رسانند.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2