باب و جامعۀ بابی ایران 394 بينی فرق بسیار دارد با ادبیّات موعودگرایانه سنّتی شده نیست، و این جهان قیامت ˝ علائم ˝ ساعت و ˝ شروط ˝ شیعه، که با جزئیّات بسیار دقیق و فراوان از دهد. خبر می سرنوشت جنبش بابی آیین باب، در مدّت بسیار کوتاهی در بین همۀ اقشار جامعه نفوذ کرد و ای از افراد را جذب خود نمود. پیروان باب تنها به یک تعداد قابل ملاحظه قشر یا یکصنف و يا به یک منطقه خاصّ کشور محدود نبود، بلکه شماری از روحانیان، درباریان، دهقانان، تاجران، صنعتگرایان، افراد قشون و .... در این که چرا جنبش او با چنین سرعتی 15 سرتاسر کشور به باب گرویدند. های ملّت ایران که پیام باب به کدام يک از خواست گسترش پیدا کرد و این ای است. امّا آنچه مشخّص است این که در آخر پاسخ داد، بحث جداگانه کار هزاران نفر با پایبندی به اعتقاد خود در این راه جان نثار کردند. از سوی دیگر باید دانست که نظر به شرایط زمانه، شماری از بابیان های باب نداشتند. خود باب در حبس آذربايجان و آشنایی دقیقی از آموزه نگاری امکان دسترسی به او برای پیروانش محدود بود. وی تنها از راه نامه با معدودی از پیروان نزدیک به خود در تماس بود. از سوی دیگر، در آن های باب در میان پیروان او کار دشواری زمان امکان تکثیر و پخش نوشته ای نگاشته شده که فهم و درک آن برای بود. و سرانجام آثار باب به شیوه همه مردم آن زمان و حتّی شماری از پیروان خودش هم آسان نبود. بدین دلیل اند و دور نباید پنداشت که همه بابیان برداشتی یکنواخت از پیام باب داشته از واقعیّت نیست که بپنداریم کردار و پندار برخی از بابیان تجانسی با های باب نداشته است. بنا بر این، زمانی که در هر گوشۀ ایران بابیان آموزه به تحریک روحانیّت مورد حمله مردم و نیروهای دولتی قرار گرفتند، برای دفاع از خود دست به اسلحه بردند و پس از مدّت کوتاهی اغلب ایشان به قتل رسیدند. فتوای قتل باب را گروهی از روحانیون دو سال پیش از اجرای آن صادر کرده بودند ولی دولت آن را به حال تعلیق درآورده بود. امّا ظاهراً، های مغرضانه بابیان را گروهی یاغی دولت مرکزی و دربار بر اساس گزارش ن.ک. فصل سوّم ساختار جامعۀ بابی. 15
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2