باب و جامعۀ بابی ایران 398 شود. به عبارت دیگر، ازلیان خود را در چارچوب ضدّيّت با آيين بهائی نمی ای برای ترویج معتقدات خود انجام درگير نموده و نتوانستند کار سازنده دهند. ازلیان گویا از سوی سرانشان مأمور به تقیّه شده بودند و مطابق برخی روایات، حتّی رهبر آنان در ایران، میرزا هادی دولتآبادی (پدر یحیی آبادی)، از بالای منبر باب را لعن کرد تا هم جان خود را و هم روابط دولت خوب خود را با مجتهد پرنفوذ شهر آقا نجفی حفظ نمايد. در هر صورت اين کاری در اسلام تحليل رفت و سرانجام به گروه با توسّل به تقيّه و پنهان 22 فراموشی سپرده شد. مشکل اساسی که پس از شهادت باب برای پيروانش بروز کرد آن بود که برخی از احکام شریعت وی قابل اجرا نبود زيرا به ظاهر مربوط به مملکتی است که دولت و توده مردم و پادشاه آن، بابی باشند (به این نکته در زير بر خواهیم گشت). شماری از دستورات او هم به لحاظ نبودن شرایط اصلاً غیر های باب درباره ظهور موعود، به ازلیان با اين باور که پیشگویی 23 عملی بود. آینده دور يعنی یک یا دو هزار سال بعد مربوط است، با مشکلی اساسی روبرو بودند. بخش دیگری از احکام باب هم مشخّصاً جنبه نمادین داشت. بدین سبب بخشی از بابیان احکام را فاقد اهمّیّت شمردند. عدّه دیگری هم بر آن شدند که فعلاً به همان احکام شریعت اسلام عمل کنند تا دستور دیگری برسد و حکمت خدا بر همگان روشن گردد. امّا چنانچه در بالا اشاره شد اکثریّت قريب به اتّفاق بابیان ادّعای بهاءاللّه و شیوۀ برخورد او با شریعت باب را پذیرفتند. نمایند، دارای سندیّت معتبری این ادعّا که ازلیان تا به امروز وجود دارند و فعالیّت می 22 یا ˝ ازلی ˝ نیست و در حال حاضر و دستکم در چند دهه گذشته هيچ شخصی به عنوان هائی که از سوی اسلاميان علیه آیین بهائی شهرت نداشته. امّا ايشان در ردّیه ˝ بیانی ˝ اند. آنچه که گاهی در شبکه جهانی نمایی شده و ادامه حیات یافته شود، بزرگ منتشر می تواند دلیل موثّقی بر وجود خارجی چنین گروهی یابد نمی انتشار می ˝ اهل بیان ˝ زیر نام باشد. هر چند شماری از روشنگران و فعّالان دوران مشروطه به عنوان ازلی شهرت دارند، مانند ملکالمتکلّمین، سیّد جمال واعظ، سیّد یحیی دولتآبادی و دو داماد میرزا یحیی صبح ازل، شیخ احمد روحی و میرزا آقا خان کرمانی. امّا نحوۀ ارتباط فکری و نظری این های ایشان از آیین باب و پیروی از آن، نامعلوم است. و برداشت و انگیزه ˝ ازل ˝ افراد با ای که دالّ بر پيروی سوای آن که در آثار باقیمانده این فعّالان دوران مشروطه، مطلب ویژه خورد. باشد، به چشم نمی ˝ ازل ˝ ها از و فرمانبری آن توان به نماز اشاره کرد که شیوه اجرای آن در آثار باب تعریف نشده، مهمّتر از همه، می 23 قرار داده است. ˝ موعود بیان ˝ و علاوه بر آن قبله را هم
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2