85 باب، خورشیدی در شبی بی سحر و پرداخته بودند از افکار نودینان بابی بزداید و در عوض سیمای پیامبری 212 گر سازد. پسندید در آثار و بیاناتش جلوه جو که حتّی حزن کسی را نمی صلح ای و عمیق به هدف اصلاح این پیامبر رنج دیده پرچمدار انقلابی ریشه مبانی اعتقادی دینی و پایان سلطۀ ضرربار ملّایان بر جامعه بود. وی با عبور از اسلام و اعلام شریعتی مستقل راهگشای عصری نو شد، عصری که تساهل های شرعی اندیشی و نواندیشی دینی جایگزین تحجّر مذهبی و خشک شد. باب تا آخرین روزهای حیات انتظار داشت که دولت با او از در می گفتگو وارد شود. امّا امیر کبیر که با پنجۀ آهنین خود در پی ایجاد نظم بود، دانست که با نوعی توافق دید و نه صلاح خود می نه نیازی به این گفتگو می با بابیان در معرض تهمت کفر و الحاد ملّایان و مخالفانش قرار گیرد. شاید هدف او این بود که پس از خاتمۀ کار بابیان بتواند قدرت مهار نشده مجتهدین و ملّایان را محدود سازد، ولی از عمق نفوذ آنان در جامعۀ خبر بود. مخالفانش شامل علماء، اشراف و زدۀ قرن نوزدهم ایران بی خواب کرد علیه او به توطئه پرداختند. شاه ابتدا درباریان بسیار زودتر از آنچه فکر می ،۱۸۵۲ او را از منصب صدارت عزل کرد و سپس حکم قتلش را داد (ژانویه قریب دو سال پس از تیرباران باب). رو در رویی امیرکبیر با بابیان در واقع تقابل دو خوانش مختلف از مدرنیته بود: یکی اصلاحات مقتدرانه غیر دینی که خواستۀ صدراعظمی مصمّم و جانبۀ آیینی نو، که انقلابی ناپذیر بود و دیگری تجدّدی فراگیر و همه انعطاف داشت و طبعاً به دنبال خود تحوّلات فرهنگی، می اخلاقی و بنیادین عرضه آورد. هر دو جریان طغیانی علیه سازمان جا مدنی و اجتماعی همراه می افتادۀ مذهبی و سیاست جاری کشور بود. باب از ابتدا به دنبال نوعی آشتی این شرط که حقّانیّت آیین او و حضور آن را در و گفتنگو با دولت بود به عرصۀ کشور بپذیرند. امّا امیر کبیر (زیر نفوذ اصلاحات ترکیه موسوم به تنظیمات) مخالف شدید هر نوع تجدید نظر جدّی و اساسی در اصول رسید و امنیّت کشور ویژه اگر چنین تجدید نظری به مرز کفر می شرعی بود، به انداخت. تصادم بین این دو نیرو اجتناب ناپذیر بود. را به خطر می ای آشفته که جامعۀ بابی رهبری خود را از دست داده بود چند در دوره دارد كه كلّ با منتهاى حبّ در جنّات او متصاعد گردند كه خداوند ...دوست داشته و می 212 هيچ نفسى بر هيچ نفسى بقدر نَفَسى حزنى وارد نياورد كه كلّ در مهد امن وامان او .۶/۱۶ بیان فارسی باشند.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2