Dar Hazrat-e Raz-e Vatan

٢٦ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ » ﻫﯿﻮﻣﺎﻧﯿﺴﻢ ادﺑﯽ اﯾﺮاﻧﯽ « . ﻣﺸﮑﻞ در اﯾﻨﺠﺎ ﺧﻮد اﯾﻦ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. آری، ﻣﯽ ﺗﻮان ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻫﺎی ﻧﻈ ﺮی ﯾﺎ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ را از ﻣﮑﺎﺗﺐ و ﻧﺤﻠﻪ ﻫﺎی ﻓﮑ ﺮی ﻣﻌﺎﺻﺮ ﮔﺮﻓﺖ و آن ﻫﺎ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺴﺖ، اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﺳﻄﺤﯽ و دﻟﺒﺨﻮاﻫﯽ آن ﻫﺎﺳﺖ. ا ﮔﺮ ﻟﻔﺎﻓﻪ ﺑﻼﻏﯿﺎت و ﻃﻤﻄﺮاق ﻧﺜﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﻧﮕﺮش ﭘﺴﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﮔﺮای ﯾﺎد ﺷﺪه را ﮐﻨﺎر ﺑﺰﻧﯿﻢ از آن ﻓﻘﻂ ﺟﺰ ﮐﻠﯽ ﮔﻮﯾﯽ ﻫﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ و ﻧﺎﻣﺮﺗﺒﻂ در ﻗﺎﻟﺐ رﻓﺘﺎرﻫﺎﯾﯽ ﻧﺎﺑﻬﻨﮕﺎﻣﯿﻦ ۳۲ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﭼﻪ ﺧﻮا ؟ ﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان روی ﻣﻔﻬﻮم اراده » ی ˆ « ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در اﯾﻦ ﻧﮕﺮش اﻧﮕﺸﺖ ﮔﺬاﺷﺖ و ﭘﺮﺳﯿﺪ آﯾﺎ اﯾﻦ اراده در ﺑﺮﭘﺎداﺷﺖ ﻣﻠﺖ یﻫﻤﻪ ﻫﺎ، ﮐﻬﻦ و ﻧﻮ، دﺧﯿﻞ ﺑﻮده ﯾﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﯾﺮان اﺧﺘﺼﺎص د اﺷﺘﻪ اﺳﺖ اراده » ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ؟ ی « ﺟﻤﻌﯽ را ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺎص و اﺻﻄﻼﺣﯽ آن در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ، اﯾﻦ ﻫﻤﺎن اﯾﺪ یه ﮐﻠﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻓﻮﮐﻮ ﺷﯿﻔﺘﻪ ی ﺗﺤﻘﻖ آن در اﻧﻘﻼب اﯾﺮان ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ روﻧﺪ ﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﺤﻠﯽ دﺧﯿﻞ در ﻣﺎﺟﺮا را در آن ﺣﺎﻟﺖ ﺷﯿﻔﺘﮕﯽ دﯾﺪه ﺑﺎﺷﺪ. ۳۳ ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ﯾﺎدآوری ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آﺑﺸﺨﻮرﻫﺎی ﻧﻈﺮی ﻧﮕﺮش ﭘﺴﺎاﺳﺘﻌﻤﺎ ر ﮔﺮا ﻓﻮﮐﻮ و ﮔﺎهﺪدﯾ ﻫﺎی او ﺑﻮده اﺳﺖ. ا رو ﯾﻦا از ﺳﺖ ﮐﻪ در رواﯾﺖ اﯾﺮاﻧﯽ ﭘﺴﺎ ا ﺳﺘﻌﻤﺎر ﮔﺮا ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﻫﺎی ﻧﯿﺰ دﯾﮕﺮی از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻓﻮﮐﻮﯾﯽ ﻗﺪرت» ﻫﻤﭽﻮن ﻣﻘﺎوﻣﺖ » و« ﻣﯽﺑﺮ« ﻣﻘﺎوﻣﺖ » . ﺧﻮرﯾﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ « ،« ﻗﺪرت» آری، اﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻫﻤﺎن آرا و ﻧ ﻈ ﺮات ﻓﻮﮐﻮ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﯿﻢ اﯾﻦ ﺗﻘﺎﺑﻞ در ﭼﻪ ﻧﻮع ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺗ ﯽ رخ داده اﺳﺖ ؟ در ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ و در ﮐﺠﺎ ؟ اﯾﺮاﻧﯿﺎن در ﺧﻼ ء ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ. اﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺪرﺗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻫﺮدوره ی ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻧﺎم ﻣﺸﺨﺼﯽ و ﻣﻌﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. اﯾﻦ روﻧﺪ ﯾﮏ ﺑﺎره ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻏﺮب اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮ آﻏﺎز ﻧﺸﺪه ﺑﻮد. ا ﮔﺮ ﺑﻪ دﯾﺪ » یه ﻣﻘﺎوﻣﺖ/ ﻗﺪرت « ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﺮان ﺑﻨﮕﺮﯾﻢ، آن ﮔﺎه د ﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﯿﻢ ﺗﻮاﻧ اﯾﺮان را در یهﺳﺪ ﭼﻨﺪ ﭘﺲ از ﺣﻤﻠﻪ ی ِ اﻋﺮاب ﻣﺴﻠﻤﺎن ﯾﮑﺴﺮه و ﺑﺎ ﺧﯿﺎل راﺣﺖ ﺑﺨﺸﯽ از » ﺧﻼﻓﺖ اﺳﻼﻣﯽ « ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﻨﯿﻢ . اﯾﻦ ﻫﻤﺎن دوراﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﮐﻮب ﻫﺎی ﮔﺴﺘﺮده در آن ﺧﺒﺮ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺎی ﮔﺴﺘﺮده . دﻫﺪ ﻣﯽ ﺳﺮآﻏﺎز ﭼﻨﯿﻦ دوراﻧﯽ را ﺳﺨﻦ آن یه ﺑﺮد ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ اﯾﺮاﻧﯽ، ﮐﺸﻨﺪ یه ، دوم یﺧﻠﯿﻔﻪ رﻗﻢ ﻣﯽ ﮐﻪ زﻧﺪ ﺑﺎ دﯾﺪن ﮐﻮدﮐ زﻧﺎن و ِ اﺳﯿﺮ ﺎن و در ﺑﻨﺪ اﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻣﯽ آوردﻧﺪ ﻣﯽ ، ﮔﺮﯾﺴﺖ و ﻣﯽ » : ﮔﻔﺖ ﻋﻤﺮ ﺟﮕﺮ ﻣﺮا ﺧﻮرد « ... ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻧﮕﺮش ﯾﺎد ﺷﺪه از ﻋﻨﺼﺮی وﺣﺪت ﺳﺎز و ﻫﻮﯾﺖ ﺳﺎز در ادب ﭘﺎرﺳﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﮐﻠﯽ 32 Anachronistic ٣٣ اﺻﻄﻼح اراده » «ﯽﺟﻤﻌ ی collective will را ﻓﻮﮐﻮ در ﻧﮕﺎﻫﺶ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب ا ﯾﺮان ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده اﺳﺖ. ﻧﻈﺮ » یﯾﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ/ﻗﺪرت و « ﻗﺪرت- داﻧﺶ» ﯿﺰﻧ ﯿﺰﻧ« از ﻫﻢ اوﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آﺑﺸﺨﻮرﻫﺎ ﯾﺪﮔﺎه د ی ﭘﺴﺎاﺳﺘﻌﻤﺎر را ﮔﺮا ﺗﺸﮑﯿﻞ در وﯾﮋه ﺑﻪ دﻫﺪ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﺮق ادوارد ﺳﻌ .ﯿﺪ