Dar Hazrat-e Raz-e Vatan

٣٨ ﺟﺎﯾﮕﺎه زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ در ﻣﯿﺎن دﯾﮕﺮ زﺑﺎن ﻫﺎ و زﺑﺎن ﺧﺮده ﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﺮان ﻧﻪ آن ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﭽﻮن زﺑﺎﻧﯽ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺑﺮ دﯾﮕﺮ ﺟﻮاﻣﻊ زﺑﺎﻧﯽ ﺗﺤﻤﯿﻞ . ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﻤﺪ اﻣﯿﻦ رﺳﻮل زاده ﺳﻮﺳﯿﺎل دﻣ ﭘﺎن» دار ا و ﻫﻮ ﮑﺮات ﺗﺮﮐﯿﺴﻢ در ﺳﺎل « ۱۹۰۹ ) ۱۲۸۸ ﺷﻤﺴﯽ( از اروﻣﯿﻪ در ﮔﺰارﺷﯽ آورده اﺳﺖ ﮐﻪ »... روزﻧﺎﻣﻪ p ﻫﺎی ﺗﺮﮐﯽ ﻗﻔﻘﺎز ﻧﯿﺰ در اﯾﻨﺠﺎ ﺧﺮﯾﺪار ﻧﺪارد. اﺻﻼ در اﯾﻨﺠﺎ ﺗﺮﮐﯽ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺘﺪاول ﻧﯿﺴﺖ. ا ﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﻪ ﺗﺮک ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺗﺮﮐﯽ ﻧﻤﯽ «. ﺧﻮاﻧﻨﺪ ٥۳ ﺳﻮای اﯾﻦ و از ﻣﯿﺎن ﺷﻮاﻫﺪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺎر ﺑﺴﯿ دﯾﮕﺮ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ، ﺳﺨﻦ زﯾﺮ از دﮐﺘﺮ ﺗﻘﯽ اراﻧﯽ ) ۱۲۸۲ – ۱۳۱۸ ( ، ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬار و آﻣﻮزﮔﺎر ﻣﺎرﮐﺲ ﮔﺮاﯾﯽ ﻋﻠﻤﯽ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﺧﻮد زاده ی ﺗﺒﺮﯾﺰ و زﺑﺎن ﻣﺎدری ا ش ﺗﺮﮐﯽ ، ﺑﻮد ﻣﯽ در ﺧﻮر ﺗ ﺄ ﻣﻞ اﺳﺖ: ... آﻗﺎی روﺷﻨﯽ ﺑﯿﮏ، ﺗﻌﺠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺟﻮان ﺗﺮک ﺗﻤﺎم ﻣﺪارس ﺧﺎرﺟﻪ را در ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﺑﺴﺘﻪ وﻟﯽ دﺑﺴﺘﺎن اﯾﺮاﻧﯿﺎن در اﺳﻼﻣﺒﻮل ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد آذری ﻫﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺒﻠﯿﻎ زﺑﺎن و ﺗﻤﺪن اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ . ﻣﺎ در اﯾﻦ ﺟﺎ از ﺧﻮد اﯾﺸﺎن اﻧﺼﺎف ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﻪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻫﻤﯿﻦ آذری ﻫﺎ ] ﺳﺎ ﮐﻦ ﻗﻠﻤﺮو ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ[ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﻫﻢ آﺷﻨﺎ ﻧﺒﻮده، در ﻣﻬﺪ ﺗﺮک ﻧﺸﻮ و ﻧﻤﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎی ﻋ ﺜﻤﺎﻧﯽ را دﯾﺪه، ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﯽ اﯾﺮان را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ، آﯾﺎ ﺟﺰ ﯾﮏ ﻗﻠﺐ ﭘﺎ ک و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺳﺮﺷﺎر ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮی ﻫﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻠﺖ اﯾﻦ ﺗﻌﺼﺐ در اﯾﺮان دوﺳﺘﯽ و ﻓﺪا ﮐﺎری در وﻃﻦ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﺸﻮد ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺤﻘﯿﺮاﺗﯽ را ﮐﻪ ﺗﺮک ﻫﺎ ﺑـﺎ اﻃﻼق ﮐﻠﻤﻪ ی ﻋﺠﻢ و ﻏﯿﺮه ﺑﻪ آن ﻫﺎ وارد ﻣﯽ آورﻧﺪ، ﻗﺒﻮ ل ﮐﺮده و ﺑﺎز ﺑـﺎ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺳﺮﺑﻠﻨﺪی و ﺳﺮﻓﺮازی اﻓﺘﺨﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺧﻮد را ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﺮاﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ... ﺑﻠﯽ آذرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﻫﺎ اﮔﺮ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ را ﻫﻢ ﻧﺪاﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﻔﻠﯽ ﮐﻪ زﺑﺎن ﻣﺎدر ﺧﻮد را ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ، وﻟﯽ ﻋﻼﻗﻪ ی روﺣﯽ ﺑﻪ او دارد ﺧﻮدﺷﺎن را ﻧﺜﺎر ﺧﺎ ک ﭘﺎ ک ﻣﺎدر ﻋﺰﯾﺰ ﻌﻨﯽ ﺧﻮد ﯾ اﯾﺮان ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد. ٥٤ ٥۳ آﺟﻮداﻧﯽ، ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ. ٥٤ ﻧﻘﻞ از ﻣﺠﻠﻪ ﻓﺮﻧﮕﺴﺘﺎن ، ﭼﺎپ ﺑﺮﻟﯿﻦ، ﺷﻤﺎره ٥ ﺳﺎل ۱۳۰۳ ) ۱۹۲٤ ( ﺻﻔﺤﺎت ۵۴۲ ـ ۲۴۷ )ﻧﺴﺨﻪ ی اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ آﺛﺎر ﺗﻘﯽ اراﻧﯽ(.