Dar Hazrat-e Raz-e Vatan

٨٦ در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺳﺨﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﮐﻼم ﻧﯿﺴ ،ﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی » روﯾﺪاد، ﮐﺎر، واﻗﻌﯿﺖ، ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ « ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ۱۲۰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽ دﯾﮕﺮی از ﺳﺨﻦ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﺷﺎره ﮐﺮد و آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻫﻤ ﻮنﭽ ﯾﮏ ﻣﺘﻦ ادﺑﯽ ) ﻓﻀﺎﯾﯽ رواﯾﯽ ( ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺨﻨﯽ ﮔﺰاردی اﺟﺮاﯾﯽ ) ، اﻧﺸﺎﯾﯽ ( اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺳﺨﻨﯽ ﮔﺰارﺷﯽ ی(. ﺧﺒﺮ ) ۱۲۱ ﺗﻤﯿﺰ اﯾﻦ دو یه ﻧﺤﻮ ﺳﺨﻦ در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻫﻤ ﻫﺮ ﻮن ﭽ ﻣﺘﻦ ادﺑﯽ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﭘﺬﯾﺮ ﺻﻮرت . اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﻫﻤﭽﻮن ﯾﮏ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺎ را در ﻫﺮﻟﺤﻈﻪ در ﺧﻮد درﮔﯿﺮ ﮐﻨﺪ ﻣﯽ و ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪه ﺑﺮ ﻧﻬﺪ. ﻣﯽ دل » آن « اﯾﻦ ﮔﻔﺘ یﻪ ﺷﺎﻫﺮخ ﻣﺴﮑﻮب ﮐﻪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ روح زﻣﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ آﯾﻨﺪه اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ دﻫﺪ، در ﺳ ﺎز و ﮐﺎر ﻫﻤﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﮔﺰاردی » « ﺳﺨﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺿﯿﺢ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺮ ﺳﺨﻦ ﻧﺎب ﺷﻌﺮی ﻫﻤﻮاره ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪن و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮده ﺷﺪن اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪن ﺑﺎ وزن و آﻫﻨﮓ ﺧﻮد در ﺗﻦ رﺳﻮخ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و آن را ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ و ﺟﻨﺒﺶ ﻣﯽدر آورد. دو اﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮد را ﺗﻮا ﻣﯽ ن در ﻫﻨﺮ ﻧﻘﺎﻟﯽ و و آﯾﯿﻦ زورﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ دﯾﺪ. ا ﮔﺮ ﻣﺎ در اﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ دﻧ ﺒ ﺎل ﺳﺨﻨﯽ ﮔﺰارﺷﯽ ) ﺧﺒﺮی( ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﺎرﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﺎی ﺳﻄﺤﯽ و ﻧﺎﺑﻬﻨﮕﺎﻣﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺸﯿﺪ. داﺳﺘﺎن ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ را ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﺷﻨﯿ ﺪ ه و ﭘﺎﯾﺎن آن را ﻣﯽ داﻧﺪ ﺑﺎز ﺑﻪ آن ﮔﻮش ﻓﺮا ﻣﯽ دﻫﺪ. در ﻗﻬﻮه ﻫﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﺳﻮﮔﻨﺎﻣﻪ رﺳﺘﻢ و باﺮﻬﺳ ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺎﺟﺮا ﻣﯽرا داﻧﺴﺘﻪ ، اﻧﺪ اﻣﺎ ﮔﺎﻫﯽ ﻧﺬر اﻧه ﮐﺮد ﻣﯽ ﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺎر ﭘﺪر از ﮐﺸﺘﻦ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد درﮔﺬرد. در ﺟﻮاﻣﻊ اﯾﻠﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻧﺎم ﯾﮑﯽ از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺴﺮ ﯾﺎ دﺧﺘﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای اﺷﺖ ﮔﺬوا ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ آن ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﮐﻮدک ﺗﺎزه ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ. ۱۲۲ وﯾﮋﮔﯽ دﯾﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ، اﯾﻦ ﺳﺨﻦ در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ دﯾﮕﺮی » ،را ﺧﻮد « ﻫﺮ آﻧﭽﻪ در ﺗﺮﺟﻤﻪ آن از دﺳﺖ ﻣﯽ ،را رود ﺑﻪ رخ ﮐﺸﺪ ﻣﯽ ؛ ﭘﺮ از ﯾﺎد اﺳﺖ ؛ در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﮐﻪ ﺧﻮد ﺳﺨﻨﯽ دﯾﮕﺮ اﺳﺖ. ﻓﻘﻂ ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪ ای ﻣﻨﻈﻮم از اﻋﻤﺎل و اﯾﺎم ﮔﺬﺷﺘﮕ ﺎن ﻧﯿﺴﺖ. ﻧﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪی ﭘﯿﺶ از ﺧﻮد داﺷﺘﻪ و ﻧﻪ ﭘﺲ از ۱۲۰ » ﺧﺎﻟﻘﯽ، ازﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺗﺎ ﺧﺪای ﻧﺎﻣﻪ « ﻧﺎﻣﻪ ی اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن )ﺷﻤﺎره ی اول و دوم ۱۳۸۶ (، ص. ۱۲ ۱۲۱ ﮔﺰاردی )از ﻓﻌﻞ ﮔﺰاردن( ﯾﺎ اﻧﺸﺎﯾﯽ » « در اﺻﻄﻼح ﻗﺪﻣﺎ و در ﺑﺮاﺑﺮ performative و ﮔﺰارﺷﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ا ﺻﻄﻼح ﻗﺪﯾﻤﯽ « ﺧﺒﺮی» constative . ۱۲۲ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻧﻘﻞ ﮐﺮده ام از داﺳﺘﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺎﺑﻮس ﻫﺎی اﻗﻠﯿﻤﯽ ») « ﻋﻠﻒ اﯾﺎم ، ﻋﻨﻮان ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺑﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه آن اﺛﺮ ﭘﺮوﯾﺰ زاﻫﺪی( ﮐﻪ در آن راوی اﺣﻮاﻻت اﯾﻞ ﺑﺨﺘﯿﺎری را از » زﻣﺴﺘﺎﻧﺠﺎ ﺑﻬﺎرﺟﺎ »ﺗﺎ « « ﻣﻨﺰل ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﭘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ دو اﺻﻄﻼح زﻣﺴﺘﺎﻧﺠﺎ و ﺑﻬﺎر ﺟﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﯿﻼق و ﻗﺸﻼق از زﺑﺎن دﺧﺘﺮ ﺟﻮاﻧﯽ از اﯾﻞ ﺑﺨﺘﯿﺎری ﺷﻨﯿﺪه ام ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺎی ﺑﺮﻫﻨﻪ ﺑﺮ ﺳﻨﮓ ﻫﺎی ﮐﻮه ﭼﻨﺎن ﻣﯽ ﺧﺮاﻣﯿﺪ ﮐﻪ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎﻧﮑﻦ ﻫﺎی ﻣﺪ ﺑﺮ ﻓﺮﺷﯽ از ﻣﺨﻤﻞ.