Dar Hazrat-e Raz-e Vatan

٩٤ ﺳﺨﻦ ِ ﻧﻬﻔﺖ ... ﻫﻤﺎن ﺑﻪ ﮐﻪ دارم ﺳﺨﻦ در ﻧﻬﻔﺖ ـ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ از ﻣﻨﻈﺮی ﮐﻠﯽ ﺗﻮا ﻣﯽ ن ﮔﻔﺖ ﮐﻪ در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻧﯿﺰ ، ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺮ ﻣﺘﻦ رواﯾﯽ دﯾﮕﺮ، ﻣﺤﺎ ﮐﺎت یﻪﭘﺎﯾ ﺑﺮ ﺑﯿﺎن ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻠﯽ در ﻗﺎﻟﺐ )ﺻﻮرت( ی ﺟﺰﯾﯽ و ﻣﻠﻤ ﻮس اﺳﺘﻮار اﺳﺖ . و ﺑﺎز ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎز و ﮐﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮا ﻣﯽ ن ﮔﻔﺖ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ، ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺮ ﻣﺘﻦ رواﯾﯽ دﯾﮕﺮ، در ﮐﻞ ﯾﮏ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی وﺳﯿﻊ ﮐﻠﻤﻪ اﺳﺖ. ﻣﯽ ﭘﺮﺳﯿﻢ در اﯾﻦ ﻣﺘﻦ ادﺑﯽ ﻣﻔﻬﻮم اﯾﺮاﻧﯿﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﺎﻟﺒﯽ ﻣﻠﻤﻮس ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﯽ دﻗﯿﻖ ﺗﺮ، در اﯾﺮان » ﺑﻪ ﻋ« ﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺠﺎز، ﭼﻪ راﺑﻄﻪ ای ﻣﯿﺎن ﮐﻞ و ﺟﺰء ﺑﺮﻗﺮا ر اﺳﺖ؟ در ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺑﺮای ﯽ ﭘﺎﺳﺨ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻔﻬﻮم « رﻣﺰ» و ﮐﺎرﺑﺴﺖ آن در ﺻﻔﺤﺎت ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺗﻮا ﻣﯽ ﻧﺪ ﻧﻘﻄﻪ آﻏﺎزی ﺑﺎﺷﺪ: ﺗﻮ اﯾﻦ را دروغ و ﻓﺴﺎﻧﻪ ﻣﺪان ﺑﻪ ﯾﮑﺴﺎن ﺷﻦ ِ و É ر زﻣﺎﻧﻪ ﻣﺪان ازو ﻫﺮﭼﻪ اﻧﺪر ﺧﻮرد ﺑﺎ ﺧﺮد دﮔﺮ ﺑﺮ ره ﻌﻨﺎ ﺑﺮد ﻣ« رﻣﺰ» رﻣﺰ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟ آﯾﺎ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻞ اﺳﺖ؟ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎﻧﻪ ﻓﺮدوﺳﯽ ﺗﺎرﯾﺨﻨﮕﺎری ، آﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ در ﮐﺎر ﺑﯿﻬﻘﯽ ، ﺑﯿﻨﯿﻢ ﻣﯽ ﻋﯿﻨﯿﺖ » ای ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﺮاﯾﯽ در ﻧﻘﻞ « روﯾﺪادﻫﺎ رﺳﯿﺪه ﺑﻮد. ۱۳۰ اﯾﻦ آ ﮔﺎﻫﯽ روش ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺴﯽ ﻓﺮاﺗﺮ از دوران ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد ﺖرﻓ ﻣﯽ ﻧﮕﺎر و ﺑﻪ ﻋﺼﺮ ١٣٠ :ﺑﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﻧﮕﺎه Abbas Milani: «Modernity in the Land of the Sophy» in Lost Wisdom (Mage, 2004), 19