Dar Hazrat-e Raz-e Vatan

٩٧ ،راز ﺑﻪ ﮐﻮﺗﺎه ﺳﺨﻦ، ا ﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﻧﺎم « ﺻﻨﺎﻋﺖ » ﺑﺮ آن ﮔﺬاﺷﺖ، اﺳﺖ ﺻﻨﺎﻋﺘﯽ در ﺳﺨﻦ ﮐﻪ در ﮐﺘﺐ ﺑﻼﻏﯽ ﭘﯿﺸ ﺎن ﯿﻨﯿ ذ ﮐﺮی از آن ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ . ﯾﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﯾﮕﺮ، ﺑﻪ زﺑﺎن و ﺑﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺻﻨﺎﻋﺎت ادﺑﯽ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺘﻮان ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ ﺑﺮای آن ﺑﻪ دﺳﺖ . داد راز ﺻﻨﺎﻋﺘﯽ در ﻟﻔﻆ ﻧﯿﺴﺖ اﻣﺎ ، ﺗﻮا ﻣﯽ ن ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺷﺮط اﯾﻔﺎد ﻣﻌﻨﺎ در ﺳﺨﻨﯽ ادﺑﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﯿﺶ ﻣﯽ آﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﺒﯿﺮ « راز» ﺑﻪ« رﻣﺰ» در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ا ﮐﻨﻮﻧﯽ را ﮐﻪ در اﻓﻖ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺳﺮاﯾﻨﺪه ﺳﺨﻦ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﺒﻮده اﺳﺖ، آﯾﺎ ﻣﺎ در ﺧﻮاﻧﺶ ﺧﻮد از ورای زﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻧ ؟ ﮐﻨﯿﻢ ﻤﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻮا ﻣﯽ ن ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻗﺮار ﻧﯿﺴﺖ ﺧﻮاﻧﺶ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺧﻮد را از ا ﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺧﻮاﻧﺶ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﺗﻌﻄﯿﻞ ﮐﻨﯿﻢ. اﯾﻦ ﺧﻮاﻧﺸ ﯽ ادﺑﯽ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺑﺎﺳﺘﺎن . ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﻬﻢ ﻓﻘﻂ آن ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﻦ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻧﺪه اﻧﺪ ، ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻬﻢ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ا ﮐﻨﻮن ﭼﮕﻮﻧ ﺗﻮا ﻣﯽﻪ ن آن را ﺑﺎزﺧﻮاﻧﺪ. و ﻣﻬﻢ ﺗﺮ اﯾﻨﮑﻪ، ﻣﺘﻦ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺮ ﻣﺘﻦ دﯾﮕﺮ ادﺑﯽ ﻫﻤﻮاره ﭼﯿﺰی را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد آن را ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت درﻧﯿﺎورده اﺳﺖ. ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﺎ ﮔﻔﺘﮕﯽ، ﭘﻮﺷﯿﺪﮔﯽ ﺳﺨﻦ، در ﻣﺘﻨﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭼﻪ ﻧﺎم دﯾﮕﺮی ﺗﻮا ﻣﯽ ن ﮔﺬاﺷﺖ؟ راز در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻗﺪﺳﯽ. ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﯾﮕﺮ ﺳ» Ì ﻧﯿﺴ« ﺮ Ì و ﺖ. ﺳﺮ ﺑﺎﻃﻦ» و« ﻇﺎﻫﺮ » ؛ ﻋﻼﻧﯿﻪ ﭼﻮب ﭼﻬﺎر در ﮐﻼم « اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم و ﯾﺎ در ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﻧﻈﺮی - ادﺑﯽ ازﯾﻦ ﻫﺮ ﻣﻔﻬﻮم دو ﯾﮑﯽ اﺳﺖ . در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ راز ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺣﻘﯿﻘﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻧ ﺗﻮا ﻤﯽ ﻧﺪ آﺷﮑﺎر ﮐﻨﺪ، اﻣﺎ ﻫﻤﻮاره ﺣﻘﯿﻘﺘﯽ آﺷﮑﺎر اﺳﺖ. ﺑﻪ ﺳﺨﻦ دﯾﮕﺮ، راز ی اﺳﺖ ﮐﻪ رازی ﻧﯿﺴﺖ ۱۳۲ . و ﻫﻤﭽﻮن رازی ﮐﻪ رازی ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ داده ﻧ ﺷﻮ ﻤﯽ د، ﺑﺎ ﻣﺎ درﻣﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ د.ﺷﻮ ﻣﯽ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم راز را ﭼﺸﻢ از ١٣٢ ﺑﺮداﺷﺘ ﯽ از ﻣﻔﻬﻮم « ازر» در آﺛﺎر در اﯾﻦ در. ﯾﺪا ﺑﺮداﺷﺖ ﻃﺒﻌﺎ و ﻣﻌﻨﺎﻫﺎ ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﻫﺎی ﻓﻠﺴﻔﯽ، اﻟﻬﯿﺎﺗﯽ ﺣﺘﺎ ﯾﺎ و اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻔﻬﻮم در ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﻫﺎ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻫﺎی ﯾﺪا در ﻣﺘﺎﺧﺮ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﺒﻮده و ﻓﻘﻂ ﻣﻼزﻣﺎت آن در ادﺑ ﯿﺎت، و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺼﻠﺘ ﯽ از ﻣﺘﻦ ادﺑ ﯽ، ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه آﻧﭽﻨﺎن ﮐﻪ در آﺛﺎر ز از در ﯾﺮ اﺳﺖ ه آﻣﺪ ﯾﺪا : “ Passions : ‘An Oblique Offering’” in On the Name, Thomas Dutoit ed., David Wood et al. trans. (Stanford, 1995). Jacques Derrida: “Literature in Secret” in The Gift of Death , David Willis trans. (Chicago Univ. Press, 1995). یﺑﺮا ﯽ ﻣﺬاﻗ راز را در ﺑﺮﮔﺮد ان ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب ز ﯾﻦا ﯿﺰ و ﻧ ﯾﺮ ﮔﻔﺘﻪ او ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﺬاﻗ » یﺑﺮا ﯽ راز دارم « و ﺑﺮ اﻟﮕﻮ » ی ﻣﺬاق ﻋﺎﺷﻘ «ﯽ در ﺷﻌﺮ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ام: ﻣﺬاق ﻋﺎﺷﻘ …دارم ﯽ Jacques Derrida and Maurizio Ferraris : A Taste for the Secret , Giacomo Donis trans . (Wiley, 2001).