۱۴۲ چند گفتار در این مقطع نظامنامهی انتخابات برای مجلس در ۱۲ جمادیالثانی ۱۳۲۷ تهیه شد که روش انتخاب نمایندگان برابر این نظام نامه با روش انتخاب صنفی نمایندگان در دورهی اول تفاوت اساسی داشت. در نظامنامهی دوم نمایندگان دیگر به صورت صنفی انتخاب نمی شدند. روش انتخاب غیر مستقیم و دومرحلهای بود و رقابت افراد در همهی طبقات اجتماعی جریان مییافت. «فرمان اجرای انتخابات دوره ی دوم بعد از عزل محمدعلی شاه از سلطنت به وسیله ی عضدالملک نایب السلطنه صادر شد و او به دولت آزادی انتخابات را توصیه نمود و تأکید کرد که در حکومت مشروطه انتخاب وکیل طبیعیترین حقوق ملی مردم است و اگر این حق را از مردم سلبکنند، مشروطه باقی نخواهد ماند.» (ص ۳۸ ) مجلس دوم یک ماه و نه روز بیش از دو سال ادامه یافت. در اینجا می بینیم که گرچه محمدعلیشاه در مراحلی دیگر از سلطنت عزل شده بود، روح مشروطیت همچنان حاکم بود و حکومتگران و رجال و مردم با استناد به قانون اساسی مشروطیت به میدان می آمدند. دموکراتها در این مجلس آشکارا خواستار «انفکاک کامل قوهی سیاسی از قوهی روحانی» بودند. دیگر خواسته هایشان عبارت بودند از : تعلیم اجباری، ، الحتی بانک ف ترجیح مالیات غیر مستقیم بر مستقیم و مخالفت با مجلس اعیان. اینان را هواخواه فقرا و رنجبران می شناختند. دموکراتها مخالفان خود را ارتجاعی و محافظه کار و سرمایه دار و اشراف و اعیان معرفی میکردند. رؤسای این گروه که « اعتدالیون» نامیده می شدند عبارت بودند از: میرزا محمدصادق طباطبایی، میرزا علی اکبرخان دهخدا و حاج میرزا علی دولت آبادی و حاج آقای شیرازی و... . علمای بزرگ مانند بهبهانی و طباطبایی و بسیاری از افراد بانفوذ هوادار حزب «اعتدالیون اجتماعیون» بودند، مانند ناصرالملک نایب السلطنه و سپهدار اعظم. عده ای هم با هر دو طرف «راه میرفتند». از آغاز فتح تهران ضدیت و خصومت میان این دو حزب شدت گرفت تا باالخره منجر شد به قتل سید عبدالله بهبهانی. می گفتند مجاهدین دموکرات او را کشتند. علما برآشفته شدند. خالف تقی زاده مطالب بسیار به نجف نوشتند. باآنکه تقیزاده
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2