چند گفتار

پیوست: نگاهی گذرا به چهار دوره ی اول مجلس شورای ملی ۱5۱ در همین دوره فکر قشون متحدالشکل نیرومند گشته بود. ملک الشعرا بهار در باب «قشون متحدالشکل» در تاریخ ایران مطالبی آورده است درخور توجه و البته بحث انگیز. به استنباطات تاریخی او از هخامنشیان تا نادرشاه نمی پردازیم، زیرا نیاز به گفتاری تفصیلی دارد. به هرحال، مینویسد: «زمزمه ی قشون متحدالشکل بعد از قرارداد ۱۹۱۹ ورد زبانها شده بود.» قوامالسلطنه و سید ضیاء هم به این فکر بودند و، با ، الخره «بعد از افتتاح مجلس، نخستین قدمی که سردارسپه برداشت این قدم بود». 56 مجلس چ هارم را باید همچنان ادامهی فکر مشروطه خواهی در امتداد جنبش و آرمانهای مشروطیت دانست. درضمن ، با همه ی مجادالتیکه میان نمایندگان درگرفته بود، به قول بهار، «خدمات برجسته و قابل تقدیری انجام داده استکه قابل انکار نیست». نزاع های میان نمایندگان و اوضاع آشفتهی کشور بهتدریج تمایل عمومی را به سردارسپه بهگونهای فزاینده به نمایشگذاشت. در همین دوره قوام السلطنه، رئیس الوزرای وقت، الیحه ی نفت شمال را به تصویب رساند. قانون واگذاری نفت شمال به «استاندارد اویلکمپانی» با اکثریت قریب به اتفاق در پنج ماده شامل ایاالت آذربایجان، استرآباد (گرگان)، مازندران، گیالن و خراسان به مدت پنجاه سال به تصویب مجلس رسید ( ۳۰ آبان .)۱۳۰۰ دو روز نگذشته بود که دو دولت روسیه و انگلیس به مخالفت برخاستند و به اعطای این امتیاز دست به اعتراض زدند و در جهت بی اثرگذاشتن این الیحه زمینه چینیکردند. این دو کشور همچنان در پرتو «روح» موافقتنامهی ۱۹۰۷ به خود حق می دادند در امور داخلی ایران دخالتکنند. یکی از برجستگیهای دورهی چهارم دفاع از حقوق زنان بود که به اشکال گوناگون مطرح میشد. آخرین جلسهی دورهی چهارم مجلس شورای ملی در جمعه ۲۳ خرداد ۱۳۰۲ به پایان رسید. 57 56 . همانجا، ص .۱۳۷ 57 . نک : گزارش «آشنایی با تاریخ مجالس قانون گذاری در ایران، دوره ی اول تا شانزدهم ،»)۱۳۲۸-۱۲۸5( مرکز پژوهش های مجلس شورای اسالمی ، بی تا.

RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2