108 علماء توجّه به ّ کمیّات را از طرفی و اصل علی ١6٣ را از جهتی برای رسیدن و دست یافتن بر عالم واقع کافی نمیدانند. فعل و انفعال حیاتی تجلّیات مخصوصی دارد از قبیل تولید و ترمیم و تعدیل و وراثت که برای«یک نظام هّما هنگ معدلالقوا» ١64 ّ از جمله شروط مقو م است. پس دانسته شد که هر گاه کسی از استعمال کلمۀ حیات و زندگی و جان که «واقعیّت» آن کمتر از امور فیزیکی و شیمیاوی نیست استیحاش داشته باشد ممکنست به جای موجود جاندار تعبیر«نظام هماهنگ معدل القوا» را به کار برد. یکی از خواص مذکور موجود زنده را برای تشحیذ ذهن به وسیلۀ مثالی روشن می کنیم. «دریش » زیستشناس سابق الذکر یک پای ستارۀ در یائی را قطع کرد دیری نگذشت که باکمال تعجّب دید که این موجود که خود فاضل میان گیاه و جانور است پای خود را ترمیم کرده، یقین است که اگر از ماشین آلتی سقط شود عوض آن را تولید نمیکند. همچنین نوعی از سوسمار (سمندر لکّه دار) هست که اگر عدسی چشمش را در آورند باز از قسمت های دیگر شبکیّه و طبقات زیر آن، عدسی را ترمیم می کند و این اطالعّاتی است که دانشمندان از پنجاه سال پیش داشتهاند ١65 . چرا پُر دور برویم؟ هر گاه استخوان دست و پای انسان بشکند باز «جوش می خورد» اگر زخمی عارض شود پس از چندی، التیام می پذیرد. این ها همه جلوههائی است که از دنیای ماشین بسیار دور است. در هرحال اصل حیات از مقولۀ «کم» نیست، تحت مختصّات مکان یعنی ابعاد ثالثه نمی آید، مت ح ّیّز نیست، جزء ندارد، مجموعه ای از ذر ات نیز نیست. لیکن چون موجود آلی جسمانی است پس از لحاظ مادّی نیز حیات در ترکیب مادّی جلوه می کند وهمیشه در موجود آلی به آن برمی خوریم نه خارج از آن. ١66 ٣ 163 principe de causalité 164 système harmonique équipotentiel 165 Anatomomischer Anzeiger XIV. . Über die Regeneration der Linsel Alfred. (1989). ,l Fische Jena. s. 373-30 166 رجوع شود به کتب ذیل: Bergson, Henri. (1907). l'Évolution créatrice. Paris Driesch, Hans. (1909). Philosophie des Organischen. Leipzig.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2