اصول تعلیم و تربیت

111 «طغیان انفعالی» ١٧4 مندمج است، از «جای به ّجای متحرّک نمی شود» و «جور اره و تبر می کشد» و به حقیقت وسیله ای برای بیان حال خود ندارد. طبقۀ دوّم حیات (آثار حیوانی) – فرق محسوس میان گیاه و جانور این است که این از جائی به جائی دیگر حرکت می کند. این امکان نیز پایۀ امکانات دیگری از قبیل جستجوی غذا و تکاپو در پی جنس دیگر و عوارض و استعدادات دیگریست که گیاه از همه عاریست. جانور استعداد ادراک حسّی و تخیّل امور جزئیّه و حافظه و ذاکره و لذّت و الم و میل شهوی دارد. «شِلِر » استعداد جانور را به سه بخش قسمت میکند و می گوید که حیوان صاحب غریزه است، حافظۀ متداعیه ١٧5 دارد و عالوه بر این، استعداد اجرای امور ساده ای دارد که از وجود هوش عملی ١٧6 حاکیست. جانور در کششهای خود چندان توانگر نیست یعنی کششهای او منشعب و پیچیده و تعلیه نشده است. ١٧٧ لیکن همین سائقه های بدوی و حیوانی امکان ترضیۀ بسیار دارد. غریزه و انعکاس عضوی – غریزه عبارت از استعدادیست که حیوان را خود به خود یعنی پیش از تجربه به اجرای اعمال مفید و «بامعنی» و پیچیده برمی انگیزد و قوای او را بدون احتیاج به اکتساب، تعدیل می کند چنانکه جوجه را فوری به دانه چیدن و مرغ را به - الق و قشالق یا تمیز خطر از دور وامی آشیانه ساختن و غالب طیور را به یی د ارد. متخصّصین فعل و انفعال هائی را که از حیوان و حتّی از انسان سرمیزند به دو اصل تحویل نموده اند: یکی ازین دو اصل، اعمال تقلیدی است و دیگری، اعمالیست که حول محور خصوصیّات ذاتی افراد و انواع دور می زند. دانشمند معاصر انگلیسی « سِر پرسی نن» ١٧۸ به اعمال قسم دوّم در جهان جانوران و حتّی انسان بسیار اهمّیت می دهد و می گوید چه بسیار عادات که از غریزه سرچشمه میگیرند و فرد آن ها را شخصا از افراد دیگر کسب نکرده است، مثال طریقۀ خوراک دادن به اطفال به وسیلۀ مادران، در نژادهای مختلف و در طبقات مختلف و در قرون مختلف فرق دارد و با این حال منشاء آن تقلید و اکتساب نیست بلکه همه تابع نیروی آمرۀ درونی است. فقط می ّتوان تقلید و امور اکتسابی را عبارت از لفّافه ای دانست که فعالیّت های غریزی در آن نبّاض 174 Gefühlsdrang = action de pousse, impulsion 175 associative memory 176 practical intelligence 177 رجوع شود به «ترتب سائقه ها» در انسان فصل چهارم از همین کتاب قسمت .٣ 178 Chapter XI. London. p.151 Education: its Data and First Principles. . (1949). Nunn, Sir Percy

RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2