اصول تعلیم و تربیت

114 را که طفل با کمال شوق در دست گرفته از او بگیرد با خشم و احیانا با فریاد وی مواجه می شود. این عکسالعمل غریزی هر قدر هم در انسان تلطیف شود باز به ترتیب و نظم حیرت انگیزی باقی می ماند. نظم و ترتیب در اعمال غریزی بسیار روشن است. زمان بیدار شدن غریزۀ جنسی در حیوانات و حشرات در سنین مختلفه و فصول مختلفۀ سال معیّن و معلوم است. یکی از مثال های روشن موقع بیرون آمدن ملکه از کندو و پیروی زنبوران دیگر از اوست. مثال دیگری که «برگسن» در کتاب خود «تکامل خلّاق» از «فابر » دانشمند بزرگ فرانسوی نقل کرده کار حشرۀ «آموفیل» است. این حشره از خانوادۀ زنبورانی است ١۸٧ که به شکار خود نیش میزنند و آن ّرا فلج و بیحس میکنند بدون اینکه شکار بمیرد. سپس بر روی آن تخم می گذارند تا اینکه پیله چند روزی خورا ک تازه داشته باشد و به حد کافی رشد و نمو کند. این حشره در حقیقت مانند جراّحی زبردست عمل می کند و کِرم را نُه بار در مراکز مختلفۀ نظام عصبی با کمال دقّت نیش میزند به وضعی که هیچ جر احی شاید از عهدۀ چنین عمل دقیقی برنیاید و درین مورد همۀ این اعمال دقیق و منظّم محوّل به غریزه و از مختصّات آن است. با وجود اینکه سائقه های طبیعی انسان چنانکه در جای خود خواهد آمد مدغمتر و لطیف تر است باز از اعمال غریزی انسان و نظم و ترتیبی که در آن باید معمول داشت نباید غافل ماند و با وجود تشکیل عادات و تخلّق به امور اکتسابی و تجهیز به عقل و خرد باز باید حقوق غرایز را ادا کرد زیرا که به منزلۀ ریشۀ وجود انسانی است. غریزه ارثی است ۱88 – جانوران نیز محل تراکم تأثیرات فعلی و انفعالیۀ النهایۀ پیشینیان خود می باشند. اطالق لوحۀ سفید (صفحۀ ١۰١ ) نیز بر آنها بی مورد است. موجودات حیّه هر قدر هم کوچک و ذرّه بینی باشند باز در معرض تأثیر و تأثّر دنیای خارج از خود واقع می شوند. این تأثیرها هر قدر هم کم دوام و سریع الّزوال باشند در جریان حیاتی موجود زنده اثری باقی می گذارند و این اثر به حال خود نمیماند زیرا موجود زنده در پی آن به نحوی فعل و انفعال می کند. همچنان که تشخّص موجود زنده پس از این تأثیر باقی می ماند، نتیجۀ تأثیر نیز جزء موجود زنده شده و باقی می ماند. ّهرعمل بسیار خفیف حتّی حرکت دادن یک بند انگشت در عضالت دیگر، همچنین در تجزیه و ترکیب مواد شیمیاوی خون و در دَوَران دَم مؤثّر است. موجود زنده حاصل 187 hymenoptera 188 وراثت نوعیه منظور است.

RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2