117 حتّی «فهمیدن» دارد یا خیر! در مورد سالمندان نیز این حافظۀ غیرعمدی و غیر استشعاری حقیقت دارد، ما خود نیز کتابی را که می خوانیم پس از اینکه آن را تمام کردیم استشعار به همۀ کلمات آن نداریم. حقیقت این است که عمل نگاهداری اساس تعلیم است و استشعار به این نگاهداشتن فقط مورد احتیاج روانشناس است که می خواهد به وسیلۀ روش «درونبینی» ١٩١ در نفس خویش تحقیق کند. ازین جهت نیز بشر چون به این استشعار در هر مورد نیازمند نیست طبعا نیز فاقد آنست، یعنی اعمال وی بنا بر محّرک سائقی و احساسی انجام می گیرد و همیشه و در همه حال ممکن نیست به جریانات اعمال نفسانی خود آ گاه باشد و چنین آ گاهی نیز برای وحدت وجود او و وحدت عمل او به یقین زیان آور است و از همین رو به جریانات وظائف االعضائی وجود خود نیز آگاه نیست و حتّی درحین درد نیز جزئیّات وظائف االعضائی را ادراک نمی کند و چنانکه مسلّم است درد و عضو نیز یکی نیست. بنا بر همۀ این مقدّمات هر گاه از طفل در حین «فراگرفتن» مثال یادگرفتن «الفباء» استشعار به قواعد تجوید و حرف شناسی انتظار داشته باشیم توقّعی بی مورد و عدیم النتیجه و نسبت به وضع توجّه طفل که طبعا وحدانی و کلّی ١٩۲ می باشد زیان آور است. تأثیرات متواردۀ بر موجودات حیّه به هم ارتباط پیدا می کند و هروقت یکی از آن آثار تجدید شد آثار دیگری که مربوط و مقرون به آن با شد تمایل به بازگشت دارد. این وضع و جریان در آزمایش های «پاولو» ١٩٣ روس به ثبوت رسیده و مثال بسیار سادۀ آن این است که وقتی شما در برابر سگی به طرف زمین خم میشوید و سگ میگریزد، به یقین در جریان زندگی او سنگی از زمین برداشته و به او زده اند، حیوان این دو را «با هم» تجربه کرده است و درین مورد نیز در پی خم شدن به سوی زمین تجربۀ گریز در او تجدید می شود. حافظه در حیوان و انسان صرفا عمل نگاهداری را انجام نمیدهد. به سبب اینکه محتویّات نگاهداشته شده در ذهن به هم ارتباط دارند و یکی دیگری را به آورد الن می جو . این خاص یّت حیوانی را «حافظۀ متداعیه» نامند که در تعلیم و تربیت 191 interospiction 192 ganzheitlich gerichtet 193 Ivan Pavlov ١٩٣۶†( ) در باب انعکاس مشروط رجوع شود به کتاب «تقریرات دانشگاهی در باب فعّالیّت دو نیم اللی شیرازی کرۀ مغز» و به زبان فارسی به کتاب «روانشناسی کودک» تألیف دکتر مهدی ج استاد دانشگاه ( )١٣۲۲ ص ۲۲۰–۲١١ و به مقالۀ مفید نگاشتۀ آقای دکتر محمود صناعی در مجلّۀ «ایران امروز» بهمن و اسفند .١٣۲۰
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2