181 نفسانی طغیان می کند و آستانۀ حال را می شود الحظه می شکافد. چنانکه م این خواص همه (جز عزم) در جریان سائق نیز هست. منتهی اینکه شخص مرید هدفی در نظر دارد و می تواند در این مرحله در هدف خود تعم ق کند، بدین معنی که ارزش آن را می شناسد… یعنی هدف اراده موضوعات باارزش است. » (ص )181 ارزش ها یا اعتبار مشروط دارند یا اعتبار غیرمشروط و مطلق. ارزش های مشروط جنبۀ شخصی دارند و به امور و تمایالت فردی ناظرند. اصوال ارزش های مشروط محرک ّارادۀ آزمند هستند. ارزش هائی که اعتبار غیرمشروط و مطلق دارند اساس تمد ن را بنیان می ّنهند و عبارتند از ارزش راستی (حقیقت و علم)، ارزش زیبائی، ارزش اخالق، ارزش عدالت و ارزش دین. ارزشهای مطلق محر ک اراد ۀ مسبوق به خرد هستند. ارادۀ آزمند و ارادۀ خردمند منشاء جلوه های مختلفی از «من» است. یکی از وظایف مهم آموزش و پرورش آنست که « من کششی» و «من آزمند» را به سوی « من اندیشنده» سوق دهد. در سراسر جریان تحوّل ارزش ها مرکزیت «من» که تفرد و شخصیت او را تشکیل می دهد باقی می ماند امّا در طی این مراحل کشش های حیوانی به اعتبارات و فضیلتّ- های تمد ّنی رغبت پیدا می کنند. یعنی در انسان نفس تفرد زمینه و اسباب اجتماعی ّبودن او را فراهم می آورد. تشکیل تمد ن و جوامع انسانی را نمیتوان نتیجۀ محرکات و ّکشش ّهای او لیه دانست. در انسان قوائی موجود است که فردی ت او را تشکیل میدهد و او را از « هیأت تودهای» که وجه مشترک تشخ ص حیوانات است بّه سوی تفرّد و تشخ ِص سوق می دهدتا فرد به خصوصی گردد. سپس در مسیر کمالی و ارتقائی ارزشها می ّتوان مالحظه کرد که چگونه آن فردی ّت به همدلی و همدردی و وجدان جهانی و تعل ق به یک نظام هماهنگ معدّلالقوا تقرب می جوید. دکتر هوشیار مینویسد: « دراین مرحله انسان اعتبارات تمد نی را جلوه حقیقت خود می داند و منتسب به غیر خود او نیست، چنانکه پاول ناتورپ حکیم و مرب ی آلمانی میگوید: در این مرحله است که حقیقت فضیلت است و فضیلت حقیقیت. چون فضیلت منوط به وجود ارادۀ خردمند است پس نخستین فضیلت شخصی انسان، داشتن فضیلت خرد است. قید نخستین نه (تنها) از لحاظ رتبه است بلکه از لحاظ اساس نیز فضیلت عقل عل ت دیگر فضائل انسانی است که هیچ
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2