اصول تعلیم و تربیت

189 «با وجود این تو می گردی». هر گاه این را در مقابل خصماء هم نمی گفت وجدان وی به زبان حال به این حقیقت ناطق بود. ارزش های مطلق عبارتند از: .١ ارزش راستی (حقیقت و علم) .۲ ارزش زیبائی .٣ ارزش اخالق .۴ ارزش عدالت .۵ ارزش دین این گونه ارزش ها محرّک ارادۀ خردمندند و در ارادۀ آزمند که محل جوالن ادراکات اوّلیّه است راهی ندارند. با این حال در انسان «آلتی ارزشیاب» ٣۲٩ که این گونه اعتبارات را ادراک کند از اوان طفولیّت موجود است و ازین لحاظ است که بچّۀ انسان از همان اوان کودکی انسانست و حیوان نیست. ٣ دو «من» و تخالف مفهومی بین آن دو - ِدر میان ارادۀ آزمند و ارادۀ خردمند امتیاز ثالثی نیز هست که از ارتباط با دو «من » مختلف منبعث میگردد و مجری ارادۀ آزمند در طفل آن گونه «من» است که آنچه میطلبد را با لجاجت و سرسختی می خواهد، چنانکه در مورد اطفال وقتیکه چیزی می خواهند مشهود است: من عروسک میخواهم!! ُمن شیرینی می خواهم!! این «من» هنوز پ ر پیچیده نیست، هنوز در نسج سائقی وجود طفل تافته و به مقام «من غیرمتحیّز» (ص ١۲۴-١۲٣ ) نرسیده است ولیکن همین قدر می داند که خود علّت عمل خود هست یعنی اگر خواست و اصرار کرد پدر و مادر مجبور خواهند شد. دانشجویان ما نیز متأسّفانه غالبا هنوز درین مرحله اند. از طرف دیگر حس مسئولیّت نیز از جمله صفات این گونه «من» است، زیرا که «خواست آزمند» در قبال «زندگی کششی» نیز به حد معتنابهی دارای صفت آزادیست. حس مسئولیّت نیز بدون تصوّر آزادی (به این معنی که امری را هم می توان انجام داد و هم نباید انجام داد) غیرمتصوّر است. 329 das wertfindende Organ

RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2