53 که پیش از او در آن کشور حکمای دیگر، آموزش و پرورش را از لحاظ غرایز و کششهای طبیعی و حتّی «خودپرستی» دیده و کمال مطلوب اخالقی خود را به مخرج انتفاعی utilitarianism که عبارت از فراهم ساختن «بیش ترین درجۀ خوشی در بیشت رین شماره» 5١ باشد تحویل و خالصه کرده بوده اند و آن ها عبارتند از «هابس» 5۲ حکیم بزرگ انگلیسی که جریانات تاریخی را سر به سر مرهون علل طبیعی می داند و «بنتام» 5٣ و پیروان این دو از قبیل «ماندوویل» 54 « » المتری 55 که در نظرات اخالقی خود پیرو «نظام خودپرستی» selfish-system و نظریّۀ طبیعی هستند و اساس زندگی انسان را غالباً با طنز و هَزل هر چه تمامتر در «گرسنگی و شهوت» دیده و بالتبع امر آموزش و پرورش را بر پایۀ لذّت جویی و تفرّد استوار دانستهاند. هر گاه سلسلۀ حکمای انگلستان را از حال به گذشته ادامه دهیم در باب آموزش و پرورش به نظریّات » می ال دانشمند بزرگ دیگر انگلیسی «جان ک رسیم. این حکیم که «مذهب تجربی» 56 به یقین اصطالح بس نارس ائی برای بیان روش فلسفی اوست به پرورش شخصیّت اخالقی در انسان توجّه دارد. لیکن منظور وی آن گونه شخصیّتی است که در زندگی اشرافی زمان وی متجلّی بوده و معموال به کلمۀ «مرد شریف» gentleman ّ معبر است. مربّی نیز در نظر وی در حکم «للّه باشی»های سابق یا متصدّیان امور درباری است. هدف پرورشی او در زندگی اخالقی، تطبیق رفتار انسان به قوانین عقل است. به وضوح می بینیم که چگونه تعریف و هدف تربیت دستخوش تحوّالت زمان بوده و چگونه مذاهب مختلفۀ فلسفی از نظریّۀ اجتماعیّون قرن بیستم و نوزدهم گرفته تا نظریۀ پیروان مذهب عقل در قرون هفده و هیجده در آن تأثیر نموده است. رجعت به طبیعت و تفرّد – همان طور که نفوذ فلسفۀ اجتماعی و تاریخی «هگل» در فرانسه «اگوست کنت» را ( َبه وسیلۀ «سنسیمون» معلّم وی) متأثّر نمود، نیمقرن القیِ پیش از آن نیز حکمت اجتماعی و اخ حکیم انگلیسی «هابس ّ» که بعدها به «نظام خودپرستی» موسوم گردید و همچنین نظری ات تربیتی « » الک سابق الذّکر در فرانسه 51 greatest number the greatest happiness of the 52 Thomas Hobbes )١۶٧٩-١۵۸۸( 53 Jeremy Bentham ١۸٣۲-١٧۴۸( ) دانشمند انگلیسی. 54 Bernard de Mandeville )١٧٣٣-١۶٧۰( 55 Mettrie Julien Offray de La )١٧۵١-١٧۰٩( حکیم فرانسوی. 56 empiricism
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2