55 سّوم، تربیت به وسیلۀ اشیاء که تجارب انسان در تماس با اشیاء محصول آنست. هدف پرورشی «روسو » وصول به وضع انسان فطری و طبیعی است و می گوید َتنها انسان فطری و طبیعی وحدت حقیقی و موجود اتم و کامل عیار می باشد و این مفروض را به عدد صحیح تشبیه می کند و انسان اجتماعی را مانند کسری میداند همچون صورتی که معنای آن معلّق به مخرج باشد. انسان اجتماعی نیز کسریست از وضع محیط خود که این در بحث وی به منزلۀ واحد است. از ا ین جهت «روسو » انسان طبیعی را بر انسان اجتماعی چنانکه مذکور افتاد ترجیح می دهد لیکن نیک میدانیم که چنین انسان طبیعی نمیتواند ابدا وجود داشته باشد و فرضی است بی اساس و آرزوئیست تقریبا محال. همین قدر میتوان گفت که «روسو » انسان کامل میخواهد. این نیز بدون تأثیر اجتماع تحقّق پذیر نیست و اجتماع خود تعبیر دیگری برای کمال انسانست. «روسو» به زبان خود میگوید: …l'homme naturel tout pour lui: il est l'unité numérique, l'entier absolu qui n'a de rapport qu'á lui-même ou á son semblable. اقتصاد یا «زیرساز» تمدّن – که نظری ا کنون شیوع کامل پیدا کرده است و آموزش و پرورش را نیز متأثّر می سازد نظریّۀ اقتصادیّون افراطی می باشد که بر اساس نظرات اجتماعی مؤسّس است و امروز به موازات آن پیش می رود. در صفحۀ ۴٧ تا ۵۲ دیدیم که اجتماعیّون افراطی حیات انسان را عبارت از حیات اجتماع می دانستند. جامعهشناسان اقتصادی بنا بر نظر خود حیات اجتماع را عبارت از «تولید» و «نوع تولید» و عبارت از «داد و ستد» و «نوع داد و ستد» پنداشته اند و اقتصاد را علّت اوّلیّۀ تطّورات اجتماعی و تحوّالت سیاسی دانسته، آن را «زیرساز» 5٧ اجتماع و تمدّن نامیده اند. بنا بر این علم هر عصر، صنعت و هنر هر عصر، حقوق هر عصر، مذهب هر عصر، اخالق هر عصر و باالخره هر دوره ای از ادوار تاریخی پیرو تشکیالت اقتصادی و همه «روساز» 5۸ اقتصاد است. بنا بر فرضیّۀ مذکور پیشگویی می کنند که اوضاع اقتصادی آیندۀ زندگی خانوادگی، یعنی اساس سل ول اوّل، «مالکیّت شخصی» را برمی افکند و تعلّق و تبعیّت اطفال را نسبت به اولیاء از بین می برد و بالتبع اطفال را جامعه و دولت به رایگان پرورش خواهند 57 infrastructure = Unterbau 58 superstructure = Überbau
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2