56 داد، پرورش با تولید مادّی تألیف خواهد شد، کار مغز و کار دست چنانکه «رابرت اوئن» 5٩ سوسیالیست انگلیسی تشریح کرده و در کارخانه های انگلستان از یکصد سال به این طرف عملی شده است دوش به دوش هم خواهد رفت. این گونه تربیت، هم ترقّی اجتماع را ضمان خواهد شد و هم مردمی به وجود خواهد آورد که من حیث المجموع تکامل یافتهاند 6۰ . اهم وظایف پرورش را در هدایت و وارد ساختن نسل جدید در ِجریان دستهجمعی تولید زمان خود می دانند. آموزش و پرورش تولیدی نیز خود به خود عبارت از تربیت دستهجمعی به منظور کار خواهد بود. ّچنانکه مالحظه می شود در این نظری ات نیز نکات مفید و قابل اقتباس می توان یافت ولیکن نمی توان به تحقیق تسلیم تصوّرات «ایده آلی» شد که از طرفی مؤسّس بر سه «ایده آل» شاعرانۀ انقالب فرانسه «برابری» و «برادری» و «آزادی» و از جهتی نیز مبتنی بر فرض بی پایه در باب قدرت کاملۀ 6١ آموزش و پرورش در مورد افراد میباشد. وانگهی دلیل قاطعی نیز در دست نیست که کلیّۀ شئون تمدّنی از مخرج تولید و داد و ستد و نوع داد و ستد صادر گشته یا بدان مخرج قابل تحویل است زیرا مفاهیم تولید و داد و ستد و «نوع» آن هیچ کدام به طور کافی تعریف و تبیین نشده است. همچنین هنوز محرز نیست که از سلول اولّیۀ اجتماع یعنی خانواده میتوان به سادگی صرف نظر کرد. همچنین وظیفۀ پرورش اساسیتر ازاین است که حصر در پرورش تولیدی باشد مگر اینکه مفهوم «تولید» را به حدّی وسیع پندارند که هر گونه فعل و انفعال نفسانی را تولید بخوانند. آنوقت دیگر این مفهوم، مفهوم اقتصادی نیست. در این گونه نظریّات که امروز شایع شده است هر گاه از زیادهرویها و خشونت مادّی آن صرف نظر کنیم پیشبینی حکیم فرانسوی «کندرسه» 6۲ که در سال ١٧۸۵ در کتاب خود «طرح یک جدول تاریخی از پیشرفت مع الم انسانی» اظهار نموده است مالحظه می شود. این حکیم برای علم و فرهنگ مرحله ای تصوّر می کند که در آن میتوان پیشرفت نوع انسان را پیشبینی و هدایت و تسریع کرد. 59 Robert Owen )١۸۵۸-١٧٧١( سوسیالیست انگلیسی که می خواست به ِنظری ات اجتماعی اشتراکی جامۀ عمل بپوشاند. 60 - und Abschnitt 9a) Gesundheits 1. Buch (4. Das Kapital. , Karl. (1932). Marx Erziehungsklauseln. Berlin. s. 455-464 61 omnipotence 62 Nicolas de Condorcet )١٧۴٣-١٧٩۴(
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2