63 نتواند در برابر نامالئمات استقامت کند ، نتواند با مردم کنار بیاید یعنی در صورتی که قوای جسمانی و عقالنی و اجتماعی و امیال انتفاعی وی پرورش مطلوب نیافته باشد زود از مردم و جامعه منزجر و گریزان گردد و در کناره گیری و عزلت گزینی کوشد و مأیوس و نومید شود. چنین وضعی با عوارض اخالقی و اجتماعی آن تا بیست سال پیش در کشور ما فراوان دیده میشد. بر روی هم هر گاه به تاریخ نهضت ها رجوع کنیم صفحاتش را مشحون به هدفهای یک پهلو یابیم و متوجّه گردیم که هر قرن و دوری بنا بر مقتضیّات زمان جهتی از ّجهات وجود انسان را مهم پنداشته یا خاصّهای از خواص تمدّن را اساس تمدّن انگاشته و همان جهت وجودی و همان خاصّۀ تمدّنی را شعار آموزش و پرورش خود ساخته و این نیز ناشی از فقدان احاطۀ نظر از جهتی و دوری از بلوغ فکری و علمی عصر حاضر از طرفی دیگر بوده است. به نظر دقیق کافیست که حیات غریزی طفل «متمایل به ارزش» ٧٩ باشد خواه در آن باره به مرحلۀ استشعار رسیده باشد یا نه: زیرا که استشعار کامل به ّارزش، هدف نهائی پرورش است و مهم تر از هدف نهائی پرورش، هدف های متتابع روزانۀ اطفال و مردم است که غالبا در مدّت کوتاهی به نحوی از انحاء تحقق می یابد و سپس جای خود را به هدف های تازه میدهد. هر گاه ازین گونه هدف های واقعی چشم پوشیم و فقط به هدفی که پیش خود تصوّر می ّکنیم اقتصار بشود از دو حال خارج نیست: یا اینکه هدف تصوّری و خیالی خود را در افراد متحق ق ندیده باید آنها را بنا بر این بی تربیت انگاریم و این به یقین حکمی است ناصواب، یا اینکه تربیتی را که مردم یافتهاند نتیجۀ سعی و مجاهدتی باید بدانیم که خود بدون ت أثیر دستگاه فرهنگ در راه تکامل خود مبذول داشتهاند. آن وقت باید مسرور بود هر گاه پسران و دختران آینده را به حد نصاب پرورشی که اولیای ایشان یافته اند واصل کنیم، و این نیز مطلوب ما نیست زیرا عمل پرورشی منظوری برتر ازین دارد. حاصل اینکه هدفهای «ایده آلی» هر قدر هم با آب و تاب ذکر شود باز مطلوب آن گونه آموزش و پرورشی که توجّه به عالم واقع دارد نیست. اشتباه عمومی دوّم – تذکّر الزم دیگر اینکه نباید اصولی را که هر کس برای تربیت 79 -directed hormic life wertgerichtetes Triebleben = Value
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2