79 هر گاه یکی از آموزگاران افکندن گوی برفی را در خیابان پهلوی منع نمود و دیگری گوی پرانی را در مورد همان شاگرد به عین رضا قبول کرد و خود نیز با کمال سرور در گوی افکنی شریک شد یقین درین مورد چون پرورش واحد و یکنواخت در میان نیست نتیجۀ مطلوبی که قابل برر سی علمی نیز باشد به دست نخواهد آمد. همچنین هر ِگاه معلّمان مختلف با عقاید و جهانبینیهای ١۰٣ گونه گون در کالسی تدریس کنند چه بسا که بر اثر تربیت یکی تأثیر پرورشی آن دیگر خنثی شود و دانش آموز نیز نمی تواند همچون بازیگری خود را هرساعت با «آ کروباسی» ١۰4 فکری آموزگاران مختلف منطبق سازد و چون چنین تغییر بیمقدّمه ای ممکن نیست، دانش آموزان فعّالیّت حقیقی خود را به امور خارج از مدرسه که عاری از راهنمائی مربوط است محوّل نموده، بدین ِترتیب بازاثر دستگاه عریض و طویل فرهنگ کانلم یکن خواهد ماند. هر گاه در مطاوی این مطالب دقّت الزم به کار رود آنوقت مالحظه می شود که اشکاالت فرهنگی ما در کجاست. نکتۀ سوّم: اقتصاد ١۰5 - هیچ اصلی را نباید بیش از حد لزوم مصدر عمل تربیتی قرار داد. معنای «بیش از حد لزوم» این است که به مجرّد انتفای شرایط باید اصل مربوط را کنار گذاشت و در حد استفادۀ از آن، به معنای علمی کلمه، مقتصد بود. مقصود از اقتصاد درین مورد چنانکه در امور اقتصادی نیز چنین باید باشد قناعت و امساک نیست بلکه برعکس به کار گرفتن وسایل مقتضی در اوقات مقتضی است. یقین هر گاه در اتّخاذ وسیلۀ مقتضی قناعت کنید نکتۀ اقتصاد را رعایت نکرده اید و هر گاه در وقت مقتضی وسیلۀ مقتضی را به کار نبرید- یعنی دیرتر یا زودتر عمل کنید - باز از نکتۀ اقتصاد دور شده اید. همچنین هر گاه شرایط اجرای اصلی را در نظر نگیرید یقین آن اصل از لحاظ مأخذ عمل در آن موقع بی معنی است و هر گاه در چنین مورد مساعی خود را به حد افراط به کار برید باز به منظور نمی رسید بلکه حاصل کار کامال مخالف با منظور خواهد بود. ثبات در نظم و دقّت بسیار خوب ا ست لیکن ا گر از حد بگذرد زیان آور است. وضوح در اعمال و صراحت در مجاهدات یقین پسندیده و مطلوبست ولیکن توغل بی جا نیز عامل فساد میباشد. 103 conception du monde = Weltanschauung 104 acrobatie 105 économie
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2