84 لیکن هیچ پرورشکار ورزیده ای حاضر نیست به تحق ق چنین اصلی صد در صد تن دردهد زیرا وقتی رسد که جوان در نتیجۀ چشمّپوشی های مستمر از منافع خود و در اثر سکون و وقار بی مورد و به ّسبب فداکاری های پیاپی که ثمرۀ تحق ق اصل کمال است در قبال فوران آنیّات پشیمان شود و جهان را محل عقوبت و شدّت یابد و وجدان، وی را معذّب دارد، چه بسا نیز که در هر قدمی خود را خاطی داند و جسارت اینکه قدمی به مسئولیّت خود بردارد در او نمی ماند و چه بسیار شاگردانی که چون نتوانسته اند ثقل مقررّات و اوامر و نواهی را تحمّل کنند به انتحار پناه برده اند. باید اذعان کرد که حتّی آن نظریّه که می خواهد ارزش ها و مواد و اعتبارات تمدّنی را به وسیلۀ آموزش به متربّی منتقل نماید ١١4 خطا می کند، زیرا که مِن باب مثل دربارۀ طفلی به مانند «موتسارت» ١١5 که بعدها از سرآمدان آهنگ سازان دنیا شد و امثال وی چنین قیودی مقبول نیست زیرا آنچه را که دستگاه آموزش و پرورش در سالیان دراز ممکنست به طفل بیاموزد چنین طفلی همه را در اقل مدّت با یک «یورش» فرامیگیرد پس مقیّد ساختن چنین کششی و طبعی به اعتبارات معموله به حدّی بی مورد است که گاه برای معلّم یا «رابط اعتبارات» نیز مجال فعّالیّت باقی نمیماند، طفل که جای خود دارد. مطلوب سوّم – ُ ّمطلوب اصل حر یّت اینکه دانش آموز «خودکار» باشد و به وسیلۀ خودکاری استعدادات خود را بپروراند، چه هر طفلی طبعا مایلست در کاری که مورد عالقه و رغبت اوست به نتیجه رسد. میل دارد که خود آزمایش کند تا ببیند از چه راه بهتر می توان به هدف رسید. لیکن آموزگار مجرّب خوب می داند که طفل غالبا متوجّه به تحقیق ارزش نیست، تنها در پی اسکات تحریکات آنی است مخصوصا در موارّدی که هوش وی چندان تیز نیست تا بتواند وسیله یا وسایلی که مستلزم تحق ّق هدفیست پیشبینی کند یا اینکه رغبت سرشاری ندارد تا بتواند در طریق تحق ق مقاصد و ارزشها در برابر امیال زودگذر خود یا در برابر القاآت دیگران پابرجا و مستقیم بماند. غالبا بعض اطفال نیز به حدّی در کار خویش عجولند و به نتیجۀ مطلوب ناظر که هر گاه در قدم اوّل و دوّم دیدند مقدّمۀ کار چندان خوب نیست فوری دست از کار می کشند و ازین ّراه کار پرورش ایشان مختل می ماند. مثال اگر بخواهند نامه ای بنویسند همین که تاریخ را پس از سعی فراوان نوشتند چون تاریخ و عنوان به نظرشان خوش نوشته نمی آید شاید 114 -transference das Prinzip der belehrenden Wertvermittlung = The principle of instructive value 115 Mozart آهنگ ساز بزرگ اطریشی ( )١٧۵۶ -١٧٩١
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2