One Hundred and Sixty Years

۴٠ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﺤﻮّ ﻻﺕ ﻣﻬﻢ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺜﻞ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺸﺮﻭﻃﻴّ ﺖ، ﻧﻬﻀﺖ ﺯﻧﺎﻥ، ﺗﺠﺪّﺩﺧﻮﺍﻫﻰ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺟﻤﻠﮕﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ . ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﮋﻭﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻋﺠﺎﺏ ﺁﻭﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺣﻀﻮﺭ ﺑﺎﺑﻴﺎﻥ ﻭ ﺑﻬﺎﺋﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﮤ ﻭﺳﻴﻊ ﻭ ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﻩ ﺍﻯ ﺍﺯ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺍﻳﺮﺍ ﻥ ﺑﺎ ﭼﻨﺪﮔﻮﻧﮕﻰ ﻭ ﺗﻨﻮّﻉ ﺳﻮﺍﺑﻖ ﺩﻳﻨﻰ، ﻃﺒﻘﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ، ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻫﺎﻯ ﺯﺑﺎﻧﻰ ﻭ ﻗﻮﻣﻰ ﺍﺳﺖ . ﺍﻳﻦ ﺣﻀﻮﺭ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ ﺍﻭّﻟﻴﻪ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺗﺪﻭﺍﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﻟﻴﻠﻰ ﺑﺮ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻭ ﻫﻤﺂﻫﻨﮕﻰ ﺁﻥ ﺑﺎ ﻫﻮﻳّﺖ ﻭ ﺗﻔﮑّﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﻧﻮﺟﻮﺋﻰ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﻰ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﻫ ﻨﻮﺯ ﭘﺎ ﺩﺭ ﺯﻧﺠﻴﺮ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﺎﻳﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ . ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻏﺮﺑﻴﺎﻥ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﻄﮥ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﮥ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﻦ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻌﻘّ ﻞ، ﭼﺸﻢ ﺩﻭﺧﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺌﻮﺭﻯ ﺗﻮﻃﺌﻪ، ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻬﻤﺖ ﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻣﺜﻞ ﺳﺎﺧﺘﮥ ﺩﺳﺖ ﺭﻭﺱ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﻋﺎﻣﻞ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ﺁﻟﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺳﻌﻰ ﺩﺭ ﻟﺠﻦ ﻣﺎﻝ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁﻥ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻯ ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺣﺘﻰ ﻳﮏ ﮐﺘﺎﺏ ﻳﺎ ﺟﺰﻭﻩ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻰ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻳﮏ ﻏﻴﺮ ﺑﻬﺎﺋﻰ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﻰ ﻃﺮﻓﺎﻧﻪ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﮐﻨﺪ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﺩﺭ ﻋﻮﺽﺻﺪﻫﺎ ﺭﺩّﻳﻪ ﻗﻔﺴﮥ ﮐﺘﺎﺑﻔﺮﻭﺷﻰ ﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﭘﺮ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ . ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﻭ ﺑﻬﺎﺋﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﮤ ﻗ ﺎﺟﺎﺭﻳﻪ ﻧﮕﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﺯﻣﻴﻨﮥ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﻭ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻗﻄﺐ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺩﻳﻨﻰ، ﻳﻌﻨﻰ ﺟﺒﻬﮥ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﻭ ﻣﻼّﻳﺎﻥ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺍﺳﺖ . ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺩﻻﻳﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﮥ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺎﺑﻰ - ﺑﻬﺎﺋﻰ ﺑﻬﺘﺮ ﺭﻭﺷﻦ . ﺳﺎﺯﺩ ﻣﻰ ﻗﺎﺟﺎﺭﻳﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺍﻯ ﺗﺮﮎ ﺯﺑ ﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺘﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ . ﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻘﺎﻯ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﻣﻨﺪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻃﺒﻘﮥ ﻣﻼّﻳﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺎﺑ ﺗﺎ ﮐﻤﮏ ﺁﻧﺎﻥ ﻋﺎﻣّ ﮥ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺳﺎﮐﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ . ﺍﻳﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﺟﺰ ﺑﺎ ﺁﺯﺍﺩ ﮔﺬﺍﺭﺩﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺩﺳﺖ ﻃﺒﻘﮥ ﺩﻳﻨﻰ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﮐﺸﻮﺭﻯ ﻭ ﺷﺮﻳﮏ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻭﻗﺎﻑ ﻭ ﺍﻣﻼﮎ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻭ ﺍﻋﻄﺎﻯ ﻣﺰﺍﻳﺎﻯ ﺭﻳﺰ ﻭ ﺩﺭﺷﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻧﻤﻰ . ﺁﻣﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ، ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﻮﻥ، ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺷﺎﻫﺎﻥ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺭﺍ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺯﻳﺮ ﻣﻬﻤﻴﺰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺑﺮﺍﻩ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ﺟﻨﮓ ﻫﺎﻯ ﻣﺬﻫﺒﻰ