منیره برادران، نویسنده و فعال حقوق بشر، و زندانی سیاسی در سال‌های دهه‌ی ۶۰، در گفتگو با آسو درباره‌ی هویت ملی و چشم‌اندازهای آینده‌ی ایران می‌گوید هویت ملی ما امروز مهم‌تر از همه دفاع از حقوق شهروندی، برابری، رعایت حقوق بشر، دموکراسی و مبارزه با بی‌عدالتی‌های اقتصادی، قضائی و امتیازورزی‌های حلقه‌ی قدرت است.
چینوآ آچه‌به، نویسنده، شاعر، و منتقد نیجریه‌ای، از سرشناس‌ترین رمان‌نویسان آفریقا بود. آچه‌به در رمان‌های خود، با تأمل بر گذشته‌ی استعماری نیجریه و با نگاهی نو به معضلات قوم‌گرایی و دیگر مشکلات این کشور بعد از استقلال، روایت جدید و جذابی از تاریخ و تقدیر نیجریه‌ای‌ها به دست داد.
پرسش از «مسئله‌ی بنیادین ایران» را این بار با سعید رضوی فقیه طرح کرده‌ایم. او که دکترای فلسفه خود را از دانشگاه تربیت مدرس گرفته، سال‌ها به عنوان روزنامه‌نگار در نشریات و سایت‌های اینترنتی فعالیت کرده و مدتی نیز به عنوان فعال سیاسی شناخته می‌شد. رضوی فقیه در پاسخ خود تأکید می‌کند که پیش از بحث درباره‌ی مسئله‌ی ایران، باید درباره‌ی معنی ایرانی بودن گفت‌وگو کرد و توجه داشت که مفهوم ایران و ایرانی بودن در طول قرن‌ها تغییرات زیادی کرده است...
در تاریخ معاصر ایران، عوامل گوناگونی به تمایزِ ایرانی از غیر ایرانی یا بیگانگان انجامیده است. از میان این عوامل می توان به مهاجرت، جنگ، نظام قضایی و تجارت اشاره کرد. در ادوارِ مختلف تاریخی، انگیزه‌های متفاوت سیاسی، اقتصادی و حقوقی، حسّ یگانگیِ اخلاقی و تعلق به وطن مشترک را تضعیف کرده است.
در ایرانِ دوران هخامنشی وفاداری به شاه مهم‌ترین عنصر هویّت بود. با تدوین قوانین یهودیت، مسیحیت و آیین زرتشتی در زمان ساسانیان و پیرو آن با ظهور اسلام، وفاداری به دین به عنصر اصلی هویّت ساکنان خاور نزدیک تبدیل شد. اما پایاترین و نافذترین تأثیر در شکل‌گیری هویت از آنِ فرهنگ و زبان بوده است.