زندگی همجنس‌گرایان و ترنس‌جندرها در ایران

شادی امین در گفتگو با آرمین امید

«جنسیت X، تجربه‌ی زیست همجنس‌گرایان و ترنس‌جندرها در ایران» نام کتابیست از شادی امین که چند سال پیش در اروپا منتشر شد. با شادی امین درباره‌ی این کتاب و تجربهی خود او گفتگو کرده‌ایم.

زن فصلیه؛ از پیک صلح تا زندگی در سایه

شیوا نظرآهاری

نمیدانم تا به حال اسم زن فصلیه به گوشتان خورده است یا نه. احتمالاً ما بیشتر از این واژه که مخصوص اقوام عرب است، واژهی خونبس را شنیده‌ایم که یعنی برای پایان دادن به دعوای خونین میان دو قوم، زنی از طایفه‌ی قاتل به طایفهی مقتول داده می‌شود. در میان اعراب هم چنین رسمی هست اما آنها نام دیگری بر این زنان می‌گذارند؛ زن فصلیه یعنی زنی که دعوایی را حل و فصل کرده است.

فرانسه، فراز و فرود فکر ترقی، کرونا و آینده‌ی چپ

ناصر اعتمادی

بدبینی از ویژگی‌های شاخص روحیات فرانسوی است و منشأ آن این باور قدیمی است که فرانسه نمیتواند مقام گذشته‌ی خود را به عنوان نخستین قدرت جهانی بازیابد. این بدبینی، آگاهی از نوعی ناتوانی، از زوال تاریخیِ کشوری است که از انگاره‌ی گذشته‌ی خود دل نکنده بیآنکه لوازم تبدیل شدن به یک قدرت برتر جهانی را داشته باشد.

مودودی و نوزایی اسلام سیاسی

فاطمه مسجدی و بابک مینا در گفتگو با عمر فاروق

سید ابوالاعلی مودودی یکی از نخستین ایدئولوژی‌پردازان اسلام سیاسی بود که تأثیری گسترده بر مبلغان اسلام‌گرای بعد از خود گذاشت. در مصاحبه با عمر فاروق، روزنامهنگار شناخته شدهی پاکستانی، که بر روی گروه‌های اسلام‌گرا کار می‌کند، نگاهی می‌کنیم به جنبه‌هایی از حیات سیاسی و فکری مودودی.

اسلام سیاسی

اسلام‌گرایی که نوعی دولت‌سازی مدرن بر اساس شریعت و عقاید اسلامی است، یکی از پاسخ‌های ممکن به شرایط جدیدی بود که مسلمانان با آن در قرن نوزدهم و بیستم مواجه شدند. مدرنیته و استعمار را نمی‌توان علّت ظهور اسلام سیاسی دانست اما بی‌شک عصر جدید بافتاری بود که اسلام سیاسی درون آن رشد کرد. بدون مدرنیته اسلام سیاسی به مفهومی که از قرن نوزدهم به تدریج به وجود آمد، ممکن نبود. بنابراین، بسیار مهم است بدانیم که اسلام سیاسی از نسبت سنتی اسلام و امر سیاسی عبور می‌کند و مجدداً این نسبت را از نو تعریف می‌کند. اسلام‌گرایان با ادعای اصلاح‌طلبی وارد عرصه شدند، از سید جمال‌الدین اسدآبادی تا سید ابوالاعلی مودودی و سید قطب و همچنین علی شریعتی و روح الله خمینی. با همه تفاوت‌هایی که میان آنها وجود دارد اما وجه اشتراک همه‌ی آنها این است: بازسازی سیاسی اسلام و آماده‌سازی آن برای به دست گرفتن حکومت.

ظهور اسلام سیاسی و پیامدهای آن

بابک مینا

اگرچه دین اسلام همیشه با امر سیاسی نسبتی داشته است اما بی‌شک خطا نیست اگر بگوییم این نسبت در قرن نوزدهم و بیستم دچار تحولی اساسی شد. در جهان سنی‌مذهب شکل سیاسیِ مسلط خلافت بود، و در جهان تشیع در دوران غیبت کبریٰ سلطنتِ تابعِ شریعت حاکم بود. هر چند شیعه‌ی اولیه چندان سیاسی نبود و بیشتر گرایشی اَخباری داشت اما به تدریج تشیع دوازده‌امامی نیز صاحب نظریه‌ای سیاسی شد.

حتی اگر ژن‌‌‌‌ها در هوش مؤثر باشند، باز هم‌‌ نمی‌توانیم هوشمندی را مهندسی کنیم

جیم کوزوبک

هنوز راه درازی در پیش است تا دانشمندان بتوانند با استفاده از علمِ ژنتیک میزان هوش افراد را پیش‌بینی کنند. اما حتی همین حالا هم می‌دانیم که این امر تأثیرات اجتماعیِ نگران‌کننده‌ای دارد.

برده‌‌داری در خاورمیانه پس از قرن هجدهم

برنارد لوئیس

از اواخر قرن هجدهم به بعد، روایت‌های متعددی از جهانگردان اغلب اروپایی درباره‌ی به دام انداختن، انتقال و فروش بردگان آفریقایی در بازارهای خاورمیانه و شمال آفریقا بر جای مانده است.

از یک حضور چه بر جای می‌ماند؟

گفتگوی روزبه کمالی با شورا مکارمی، انسان‌شناس و مستندساز درباره‌ی فیلم «هیچ»

فیلم هیچ (۲۰۱۹) ساختهی شورا مکارمی، انسان‌شناس ساکن فرانسه، مستندی است درخشان به زبان فرانسه، شرح جست‌وجوی او در گذشته و اکنون در بازیابی حضور و هستی مادرش ــ از قربانیان خشونت حکومتی دههی ۱۳۶۰.

اگر سکوت نمی‌کردیم شاید رومینا‌ هنوز زنده بود

مریم حسین‌خواه

کشته شدن رومینای ۱۳ ساله به ضرب داس پدرش، بار دیگر به ما یادآوری کرد که مردان با تکیه بر مجوز قانونی دختران و همسرانشان را می‌کشند و اراده‌ای برای مجازات قاتلان و توقف این قتل‌ها وجود ندارد.

صحنه‌ی شهر: آسیه، حاشیه، و حق سرپناه

پگاه بهروزی نوبر

در حال گذر از سیل اخبار بودم که صحنه‌ای مرا متوقف کرد؛ بولدوزری که حامل زنی میان‌سال است؛ اتاقکی چند متر آن‌طرف‌تر؛ و چند شهروند ناظر. آسیه پناهی نام داشت و ماجرا داستان تلاش او برای داشتن حق سرپناه بود، حقی انسانی و اولیه، در یکی از محلات حاشیه‌ای کرمانشاه.

افغانستانی‌های ایران؛ بی‌سرزمین‌تر از باد

الهه رضوی

وقتی نتایج نظرسنجیِ اخیر درباره‌ی نگرش ایرانیان به مهاجران افغانستانی منتشر شد، دوستان و آشنایانِ بسیاری سخت متعجب و ناراحت شده بودند از اینکه کسانی هستند در نزدیکی‌شان که این‌گونه می‌اندیشند. ۱۱۲۸ تهرانی در این نظرسنجی شرکت کرده بودند و تقریباً نیمی از آنها گفته بودند که سکونت افغانستانی‌ها در تهران باید ممنوع شود یا اگر قرار است که در تهران زندگی کنند بهتر است در محلاتی جدا از ایرانی‌ها اسکان داده شوند.

اعتراضات اخیر علیه نژادپرستی ناشی از سرخوردگی است

برایان استیونسون، آیزاک چوتینر

ما هیچ‌وقت صادقانه به صدمات ناشی از دو و نیم قرن برده‌داری نپرداخته‌ایم. بدترین پیامد برده‌داریِ آمریکایی نه بردگیِ اجباری بلکه این پندار نادرست بود که سیاه‌پوستان به خوبیِ سفیدپوستان و با آنها برابر نیستند، به اندازه‌ی آنها تکامل نیافته‌اند، انسانیت، ارزش و استعدادهای کمتری دارند و به اندازه‌ی سفیدپوستان لیاقت ندارند.

نامیرایی، و تکنیک نوشتن

ایرج قانونی

وقتی برتراند راسل مُرد در ایران برای گزاره‌ای که می‌خواست خبر این مرگ را بدهد اتفاق عجیبی افتاد. در مورد کسی که کتاب «چرا مسیحی نیستم» را نوشته بود باید چه می‌نوشتند؟ او جان به جان‌آفرین تسلیم کرد! این یعنی او اکنون به نزد دادار بی‌همتاست. اما این نظر کسانی است که به جان‌آفرین اعتقاد دارند و او نداشت، که مسیحی نبود. اگر این طور می‌نوشتند خبر مرگ او را برخلاف نظر او داده بودند.

چرا ما باورهای خود را نقد نمی‌کنیم

میریام شوئنفیلد

بسیاری از باورهای ما که نقش اساسی در جهان‌بینی‌مان دارد، برگرفته از جوامعی است که به آن تعلق داشته و در آن پرورش یافته‌ایم. والدین مذهبی بچه‌های مذهبی بار می‌آورند، مؤسسات آموزشیِ لیبرال، فارغ‌التحصیلان لیبرال تربیت می‌کنند و ایالت‌های دموکرات یا جمهوری‌خواه اغلب دموکرات یا جمهوری‌خواه باقی می‌مانند.

زندگی کودک کار؛ از آزار جنسی تا مرگ در خیابان

شیوا نظرآهاری

دوازده ژوئن روز جهانی منع کار کودک است. طبق آخرین آمار، 152 میلیون کودک کار در جهان وجود دارد که بیش از 90 درصد آنها در کشورهای در حال توسعه ساکن هستند. تخمین‌‏های سازمان جهانی کار نشان می‌دهد که 62 میلیون کودک در منطقهی آسیا و پاسیفیک، حدود 72 میلیون نفر در آفریقا و بیش از ۱۷/۵ میلیون تن در آمریکای لاتین و حوزه‌ی کارائیب مشغول به کارند.

عرب‌های ایران

این مجموعه، تصاویری‌ست از زندگی عرب‌های ایران  در خوزستان. عکس‌هایی که زندگی روزمره‌ی عرب‌ها را در شهرها، نخلستان‌ها و کناره‌ی اروند، در بساط دست‌فروش‌ها، بازارها، حاشیه‌های فقیرنشین شهر و باغ‌های انگور، ثبت کرده‌‌اند. شیرین غ این عکس‌ها را طی سال‌های ۹۶ تا ۹۸ در اهواز و روستاهای اطراف آن، آبادان، خرمشهر، دزفول و شوشتر گرفته است.

نویسنده‌ا‌ی هندی در راه کشف اروپا

وینیت جیل

برای نیرمال ورما (۲۰۰۵-۱۹۲۹)، نویسنده‌ی هندی، شهر پراگ دروازه‌ی ورود به ذهنیت اروپایی از راهی سوای زبان انگلیسی بود. حتی پس از بازگشت ورما به هند در دهه‌ی ۱۹۷۰ و توجه بیشتر او به هویت هندی، فرهنگ و ادبیات اروپایی جایگاه ویژه‌ی خود را در آثار او حفظ کرد.

ملی‌گرایی در ترکیه؛ تاریخ حذف «دیگری»

مهدی شبانی

تجربیات ترکیه نمونهی روشنی است از این‌که در کشوری با ساختار موزائیکی متشکل از قومیت‌ها و ملیت‌های گوناگونی که هر یک زبان خود را دارند، هرگونه سیاست هویت‌گرا، و به‌ویژه ملی‌/مرکزگرا، به شکاف‌های قومی دامن می‌زند، و وضعیت معمولاً برگشت‌ناپذیری را به وجود می‌آورد که عموماً به فاجعه می‌انجامد.

دیگر نباید گذاشت نفع شخصی خیر همگانی را نادیده انگارد

درک فیلیپسن

آدام اسمیت از این مشکل شناخته‌شده تصور روشنی داشت، مشکلی که وقتی آدم‌ها می‌کوشند زیرک، کارآمد و اخلاقی باشند با آن مواجه می‌شوند. او در ثروت ملل (۱۷۷۶) می‌گوید که نانوا از روی نیکخواهی نان نمی‌پزد بلکه به خاطر نفع شخصی‌اش نان می‌پزد. تردیدی نیست که منفعت همگانی وقتی می‌تواند حاصل شود که مردم در تعقیب آن چیزی هستند که به ساده‌ترین طریق به دست می‌آید: نفع خود.

فمینیسم عربی

اُسیر گلاسیه

برای نخستین بار در سال ۱۹۰۰ میلادی با واژهای معادل «فمینیسم» در جهان عرب مواجه می‌شویم. در آن تاریخ مَلَک حِفنی ناصف سلسله مقالاتی را با نامِ مستعارِ «باحِثَة البادیة» در کتابی با عنوان النسائیات منتشر کرد که در آن خواستار بهبودِ شرایطِ زندگی زنان شده بود. واژه‌ی «نِسائی» که عنوان این کتاب از مشتقاتِ آن است در زبان عربی یعنی آنچه مربوط به زنان است یا آنچه زنان تولید میکنند.