«زابل از هیچچیز به اندازهی فراموشیِ اجتماعی نمیترسید، چیزی که تمام عمرش را صرف مبارزه با آن کرد و متأسفانه امروز جامعهی ما به آن دچار است. بهعنوان اولین کار باید به صدای زابل و نویسندگانی همچون او گوش فرا دهیم، به او و آثارش که گواهی بر تاریخ فراموششدهی ماست.»
میتوان ادعا کرد که آتاتورک (و به طور کلی کمالیستها) به بسیاری از توصیههای ضیا در کتاب بنیانهای ترکگرایی پایبند بودهاند.
انتقال اجساد شیعیان و خاکسپاری آنها در نزدیکی مزار امامانشان در عتبات عالیات، شهرهایی که شماری از امامان شیعی در آن دفن شدهاند، بیش از هزار سال پیش در دوران خاندان شیعهی آل بویه آغاز شد؛ در زمان حکمرانی صفویه تثبیت شد؛ و در دوران قاجار به اوج رسید. این رسم در طول قرنها، پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مهمی داشت.
روزنامهی «اختر» که حدود یک قرن و نیم پیش در استانبول شروع به انتشار کرد، اولین نشریهی منظّمی است که ایرانیان در خارج از کشور بنا نهادند. «اختر» یکی از مهمترین روزنامهها در تاریخ مطبوعات فارسیزبان است که نقش بزرگی در بیداری ایرانیان داشت.
بورِک، به رغم ادعای مدیحهسرایان امپراتوری، نه مختص عثمانی بود و نه خاص پایتخت. برای قرنها، بورِک غذای ایلیاتیها و کوچنشینان بود. بر روی آتش اردوگاهها پخته میشد و از پکن تا بارسلون، از مودنا تا مغرب در کولهپشتیها حمل میشد. با وجود آن که به سفرهی خانها و شاهان راه یافته بود اما شاهدی بر نسلها مهاجرت، کشورگشایی و جابهجایی بود.
احتمالاً آگوستین قدیس اولین اندیشمند برجستهای بود که به تفصیل به این موضوع پرداخت که حکومتها چطور برای مقاصد داخلی خود از دشمنانشان استفاده میکنند. او به روشنی نشان میدهد که جمهوری رم چطور بر اثر تنشها و درگیریهای داخلی رو به انحطاط گذاشت؛ آن هم در زمانی که دشمن بزرگ باستانیاش کارتاژ، نابود شده بود.