امیر احمدی آریان که اکنون در نیویورک نویسندگی خلاق و ادبیات تطبیقی تدریس می‌کند به‌تازگی رمان «وقتی نهنگ یونس را بلعید» را به زبان انگلیسی با انتشارات معتبر هارپر کالینز به چاپ رسانده است. او در دهه‌ی ۱۳۸۰ در روزنامه‌های ایران بیش از دویست مقاله در حوزه‌ی نقد ادبی منتشر کرده و کتاب «شعارنویسی بر دیوار کاغذیِ» او یکی از مهم‌ترین آثار در حوزه‌ی نقد ادبی است. با او در مورد فعالیت ادبی‌، زندگی‌ و مهاجرتشان است گفتگو کردیم.

پس از فروپاشی رایش سوم، مردم آلمان دیگر کشورها را مقصر جنگ جهانی دوم می‌دانستند. در سال ۱۹۵۲، ۶۸ درصد از آلمانی‌هایی که از آن‌ها نظرسنجی شده بود به این پرسش که چه کسی جنگ جهانی دوم را آغاز کرد پاسخی غیر از «آلمان» دادند، و چنین بود تا دهه‌ی ۱۹۶۰ که این عقیده‌ی عمومی به اقلیت رسید.

ارمنی‌های ایران هر روز کمتر می‌شوند. هر بار که راه مهاجرت باز می‌شود، عده‌ای می‌روند و خیلی از شهرها از ارامنه خالی شده‌ است. در آبادان قبل از انقلاب و جنگ، حدود دو هزار خانواده‌ی ارمنی زندگی می‌کردند و ارامنه برای خودشان چند مدرسه‌ و کلیسا و انجمن‌ داشتند. حالا اما، فقط یک ارمنی آنجا باقی مانده، که کلیددار تنها کلیسای سرپا مانده‌ی شهر است.

در حالی که بسیاری از نشریات معتبر، رسانه‌های جهانی و نهادها و انجمن‌های بین‌المللی هر یک به نحوی یک عمر فعالیت‌های فرهنگی و بشردوستانه‌ی وارتان گریگوریان را گرامی داشته‌اند، وی همچنان در زادگاه خود ایران، وطنی که آن را در نوجوانی ترک کرد، کم‌تر شناخته شده است. با علی بنوعزیزی، استاد علوم سیاسی در کالج بوستون و رئیس پیشین انجمن ایران‌پژوهی و انجمن مطالعات خاورمیانه، که وارتان گریگوریان را از نزدیک می‌شناخت گفتگویی انجام داده‌ایم.