فریده لاشایی، اما وقتی نگاه می‌کنم

نفت که در یک قرن گذشته از ارکان اصلی اقتصاد جهان بوده، به نظر می‌رسد دارد اهمیت خود را به تدریج از دست می‌دهد. انواع انرژی‌های پاک کم‌کم جای نفت را می‌گیرند و ذخیره‌های نفتی تازه‌ای که قبلاً امکان استخراج‌ آنها نبود، با پیشرفت‌های فنی وارد بازار شده است. اگر به این ترتیب ارزش نفت کم شود، چه آینده‌ای در انتظار کشورهایی مثل ایران خواهد بود که به درآمد نفت وابسته‌اند؟

اورنا کاظمی، هنرمند افغانستانی و دانش‌آموخته‌ی هنر از دانشگاه هنر لندن در گفتگو با سپهر عاطفی از بازنمایی تجربه‌ی جمعی تروما در کارهای هنری خود می‌گوید. انیمیشن سبزی یک مسجد، داستان گربه‌ماهی، ایرانی یا افغانستانی بودن و به قدرت رسیدن دوباره‌ی طالبان از دیگر موضوعات مورد بحث در این گفتگو هستند.

پروژه‌ی اجتماعی-هنری «بالکنکشن» که در سال ۲۰۱۶ در ترکیه آغاز شد با خلق فضاهای تازه و نوآورانه‌ی فرهنگی از جمله بالکن‌ها در تلاش است هنر را به بطن جامعه بیاورد. در این گزارش تصویری، آزاده رمضانی، از پایه‌گذارانِ «بالکنکشن» از اهداف، فعالیت‌ها و گسترش این پروژه در شهرهای گوناگون ترکیه طی چند سال اخیر می‌گوید.

مستندِ گمشدگان، ساخته‌ی علیرضا بهبهانی، درباره‌ی موقعیت برزخیِ شخصیت‌هایی است که به‌رغم مهاجرت به کشور مالزی همچنان درگیر اتفاقاتی هستند که در ایران برایشان رخ داده است.

عزیز نسین، نویسنده، مترجم و طنزنویس مشهور ترکیه بود که نوشته‌هایش به بیش از ۳۰ زبان، از جمله فارسی ترجمه شده و خوانندگان بسیاری دارد. او بارها به دلیل انتقاد‌های تندش از ارباب دین و حکومت محاکمه و زندانی شد. در سال‌های آخر به صراحت و بی‌باکانه با قشریون مذهبی سرشاخ می‌شد و ترجمه‌ی کتاب «آیات شیطانی» سلمان رشدی را آغاز کرده بود. در این گزارش ویدیوئی، مهدی شبانی یادی کرده است از این روشنفکر بت‌شکن ترکیه که نزدیک به سی سال پیش درگذشت اما اندیشه‌ها و نوشته‌هایش زنده و برقرار مانده.

فیلم دنیای مریم درباره‌ی زنی است که در حاشیه‌ی تهران با شوهری بیکار و معتاد زندگی می‌کند. مریم تنها امیدش برای رهایی از این زندگی، پسرش سعید است. سعید تحت تأثیر مادرش و خشونتی که پیشِ چشمانش اتفاق می‌افتد رؤیای کشتن پدرش را برای آزادی مادرش در سر می‌پروراند.

بیش از دو قرن است که استفاده از پوستر برای آگاهی‌بخشی، انتقال و انتشار پیام‌ و جلب حمایت و تأثیرگذاری بر افکار عمومی مرسوم شده است. پوسترها که معمولاً در ابعاد وسیع و به صورت ترکیبی از تصویر و کلام چاپ می‌شوند، شکلی غنی از هنرهای تصویری هستند که دغدغه‌های جهانی، سلیقه‌ی عامه و پیشرفت‌های هنری و فناوری را به نمایش می‌گذارند.

جف کافمن و مارشا راس کارگردان و تهیه‌کننده‌ی فیلم‌های مستندی چون «نسرین»، «تحصیل زیر آتش» و «هر نمایش زندگی» هستند. در این گفتگو از جمله از آنها پرسیده‌ام چه چیز باعث شد تا به داستان‌هایی از ایران بپردازند؟

در ترکیه مبارزه برای حفظ محیط زیست نزدیک به سی سال پیش آغاز شد و حالا یکی از مهم‌ترین عرصه‌های مبارزه‌ی مدنی و اجتماعی در شهرها و روستاهای ترکیه است، چنانکه مهدی شبانی در این گزارش ویدیوئی شرح داده است.

روزنامه‌ی «اختر» که حدود یک قرن و نیم پیش در استانبول شروع به انتشار کرد، اولین نشریه‌ی منظّمی است که ایرانیان در خارج از کشور بنا نهادند. «اختر» یکی از مهم‌ترین روزنامه‌ها در تاریخ مطبوعات فارسی‌زبان است که نقش بزرگی در بیداری ایرانیان داشت.

از حضور اعتراضی افغانستان تا غرفه‌ی انجمن جانباختگان پرواز PS752، در هفتادوسومین دوره‌ی نمایشگاه کتاب فرانکفورت چه گذشت؟ 

بعد از ظهر روز ۳۰ مرداد سال ۱۳۵۹، ۹ نفر اعضای محفل ملی بهائیان ایران به همراه دو نفر از مشاورانشان توسط جمعی که خودشان را مأمور معرفی می‌کردند، ربوده شدند. از جانب بنیاد تسلیمی، که به یاد و نام یکی از آن ۱۱ نفرِ ربوده شده تأسیس شده، امین ضرغام و یاسمن عامری برای یافتن ردی از آن گروه، پژوهشی را آغاز کردند که در جریان آن با جمعی از اهل خبره و مطلعین در این زمینه گفتگو کردند. آنچه در اینجا می‌بینید تکه‌هایی از گفتگوئی‌ست که در فروردین ۱۳۹۲ با آقای ابوالحسن بنی‌صدر در پاریس صورت گرفته و ضبط شده است. آسو به مناسبت درگذشت و به یاد آقای بنی‌صدر این گفتگو را منتشر می‌کند.

ترکیه را اغلب مهم‌ترین نمونه‌ی کشوری می‌شناسند که با جمعیتی اکثراً مسلمان، نظام سیاسی سکولار دارد. اما ریشه‌های این نظام که حدود یک قرن قدمت دارد در کجاست و تجربه‌ی ترکیه با سکولاریسم در این یک قرن چگونه بوده است. این سؤال‌ها را مهدی شبانی در گفتگو با عایشه حُر مورخ صاحب‌نام ترکیه در میان گذاشته است.

در این گفتار عباس امانت، استاد کرسی ویلیام سامنر در بخش تاریخ دانشگاه ییل، می‌کوشد تا با پرداختن به برخی از نشیب و فرازهای نهادی در ایران طی ۱۲۵ سال (از آغاز سلسله‌ی قاجار در سال ۱۷۸۵ میلادی تا پایان دوران مشروطه و آغاز عصر پهلوی در سال ۱۹۲۱) نشان دهد که تصورات رایج در باره‌ی کاستی و زوال سیاسی ایران، تنها تعبیر کامل و موجه برای شناخت دوره‌ی قاجار نیست.

کوچ مردم از جا‌یی به‌ جایی دیگر، شاید از صدها هزار سال پیش، بخش مهمی از زندگی انسان بوده است. برای فرار از ظلم و جنگ و بلایای طبیعی، یا فقر و بیماری، یا برای پیدا کردن غذا، کار، خانه و آب و هوای بهتر. در چند دهه‌ی گذشته، جمعیت‌ فزاینده‌ای به دلیل شرایط اقلیمی مهاجرت کرده‌اند، آنچنان که سام خسروی‌فرد در این گزارش شرح داده است.

این مجموعه، تصاویری‌ از بلوچ‌های ایران است. عکس‌هایی از کودکان بلوچ و زندگی زنان و مردان بلوچ‌ در کوچه و بازار و صحرا و دریا. این عکس‌ها را هامین بلوچ در روزهای پیش از همه‌گیری کرونا در شهرها و روستاهای مختلف بلوچستان ثبت کرده است.

از شروع جنگ سوریه تا امروز هزاران پناه‌جو در تقلا برای رسیدن به اروپا در دریا غرق شده‌اند و جسدهایشان هم زیر آب رفته و پیدا نشده است. این گزارش از مهدی شبانی، داستان پیکره‌ای است که اونور چانکا، هنرمند ترکیه‌ای به یاد این پناه‌جویان ساخته که در زیر دریا نصب کند.

بیمارستان میثاقیه در سال ۱۳۳۰ توسط عبدالمیثاق میثاقیه تأسیس و به همت جامعه‌ی بهائیان ایران اداره می‌شد. این بیمارستان که در آن مسلمانان، بهائیان و دیگر اقلیت‌های مذهبی در کنار هم کار و فعالیت می‌کردند، از مجهزترین بیمارستان‌های زمان خود بود. پس از انقلاب، بیمارستان میثاقیه مصادره شد، به «مصطفی خمینی» تغییر نام داد و همه‌ی کارکنان بهائی آن اخراج شدند.