«لحظه‌ی معلق»،‌ عباس عطار

تا اواخر قرن نوزدهم، اقلیت‌های جنسی و جنسیتی هرگز آشکارا در عکسی ثبت نمی‌شدند و روابط همجنس‌ها عمدتاً به شکل رفاقت‌های سرشار از محبتی که «چیزی جز دوستی نبود» به تصویر کشیده می‌شد. با این حال، هنرمندان توانستند با استفاده از سبک یونانی-رومی‌ رایج در قرن نوزدهم، عکس‌هایی از هم‌جنس‌کامگی را به تصویر بکشند.

یادی از اورهان ولی، شاعر پیشرو و توانای ترکیه، که هر چند عمر کوتاهی داشت و در ۳۶ سالگی درگذشت، شاعری اثرگذار و از بانیان موج نو در شعر ترکیه بود.

شکل هنریِ دیوارنگاری اما در دهه‌ی 1970 آغاز شد، زمانی که تعدادی از دیوارنگاران شروع به نوشتن یا برچسب‌ زدن نام‌شان بر روی ساختمان‌های سراسر شهر کردند. اقدامی که پس از چاپ مقاله‌ای درباره‌ی آن در روزنامه‌ی نیویورک تایمز موجب شهرت‌ دیوارنگاری شد.

داستان گروهی از زنان مترقی کُرد که حدود یک قرن پیش در زمان سقوط حکومت عثمانی برای حقوق زنان و کردها فعالیت می‌کردند و انجمنی تشکیل دادند که اولین حرکت سازمان‌یافته زنان کُرد بود.

عکاسی ابزاری قدرتمند برای نشان دادن معضلات اجتماعی و مبارزه برای تغییر آن است. استوارت فرانکلین، عکاس مشهور انگلیسی، می‌گوید: «عکاسیِ مستند فرایند خلاقانه‌ای سرشار از تضاد درباره‌ی عکاسی، مستند، واقعیت و حقیقت است.» پیش از ظهور عکاسی، این نویسندگان بودند که از طریق کتاب‌هایشان به توصیف نابرابری‌های اجتماعی می‌پرداختند اما به چیزی مستقیم‌تر و اثرگذارتر از کلمات نیاز بود، و عکاسی مستند مسیر تازه‌ای پیش پای فعالان اجتماعی گذاشت.

یادی از ناظم حکمت، شاعر انقلابی ترکیه که شهرت و اعتباری جهانی داشت اما آثارش در کشور خود او ممنوع بود و سال‌های بسیاری از زند‌گی‌اش در زندان و تبعید گذشت.

در دوران جنگِ ایران و عراق، میلیون‌ها مین در هر دو طرف مرزِ دو کشور کاشته شد که هنوز هم بعد از بیش از سه دهه که از پایان جنگ می‌گذرد، همچنان زیر خاک در کمین انسان‌ها نشسته‌اند و از اهالی این مناطق قربانی می‌گیرند. در این فیلم داستان عمر را می‌بینیم که در نوجوانی در یکی از روستاهای کردستان بر اثر انفجار مین دست‌هایش قطع شده.

به مناسبت نوروز ۱۴۰۱، پادکست «#غذایای ایرانی» به صورت تصویری منتشر می‌شود. دعوت می‌کنیم در سایه‌سارِ بهار تازه، ساعتی از هیاهوی جهان فاصله بگیرید و به جشن نور، رنگ، شعر، زیبایی و بشقاب‌های نغز ایرانی به میزبانیِ فهیمه خضر حیدری بپیوندید. نوروزتان فرخنده.

نفت که در یک قرن گذشته از ارکان اصلی اقتصاد جهان بوده، به نظر می‌رسد دارد اهمیت خود را به تدریج از دست می‌دهد. انواع انرژی‌های پاک کم‌کم جای نفت را می‌گیرند و ذخیره‌های نفتی تازه‌ای که قبلاً امکان استخراج‌ آنها نبود، با پیشرفت‌های فنی وارد بازار شده است. اگر به این ترتیب ارزش نفت کم شود، چه آینده‌ای در انتظار کشورهایی مثل ایران خواهد بود که به درآمد نفت وابسته‌اند؟

اورنا کاظمی، هنرمند افغانستانی و دانش‌آموخته‌ی هنر از دانشگاه هنر لندن در گفتگو با سپهر عاطفی از بازنمایی تجربه‌ی جمعی تروما در کارهای هنری خود می‌گوید. انیمیشن سبزی یک مسجد، داستان گربه‌ماهی، ایرانی یا افغانستانی بودن و به قدرت رسیدن دوباره‌ی طالبان از دیگر موضوعات مورد بحث در این گفتگو هستند.

پروژه‌ی اجتماعی-هنری «بالکنکشن» که در سال ۲۰۱۶ در ترکیه آغاز شد با خلق فضاهای تازه و نوآورانه‌ی فرهنگی از جمله بالکن‌ها در تلاش است هنر را به بطن جامعه بیاورد. در این گزارش تصویری، آزاده رمضانی، از پایه‌گذارانِ «بالکنکشن» از اهداف، فعالیت‌ها و گسترش این پروژه در شهرهای گوناگون ترکیه طی چند سال اخیر می‌گوید.

مستندِ گمشدگان، ساخته‌ی علیرضا بهبهانی، درباره‌ی موقعیت برزخیِ شخصیت‌هایی است که به‌رغم مهاجرت به کشور مالزی همچنان درگیر اتفاقاتی هستند که در ایران برایشان رخ داده است.

عزیز نسین، نویسنده، مترجم و طنزنویس مشهور ترکیه بود که نوشته‌هایش به بیش از ۳۰ زبان، از جمله فارسی ترجمه شده و خوانندگان بسیاری دارد. او بارها به دلیل انتقاد‌های تندش از ارباب دین و حکومت محاکمه و زندانی شد. در سال‌های آخر به صراحت و بی‌باکانه با قشریون مذهبی سرشاخ می‌شد و ترجمه‌ی کتاب «آیات شیطانی» سلمان رشدی را آغاز کرده بود. در این گزارش ویدیوئی، مهدی شبانی یادی کرده است از این روشنفکر بت‌شکن ترکیه که نزدیک به سی سال پیش درگذشت اما اندیشه‌ها و نوشته‌هایش زنده و برقرار مانده.

فیلم دنیای مریم درباره‌ی زنی است که در حاشیه‌ی تهران با شوهری بیکار و معتاد زندگی می‌کند. مریم تنها امیدش برای رهایی از این زندگی، پسرش سعید است. سعید تحت تأثیر مادرش و خشونتی که پیشِ چشمانش اتفاق می‌افتد رؤیای کشتن پدرش را برای آزادی مادرش در سر می‌پروراند.

بیش از دو قرن است که استفاده از پوستر برای آگاهی‌بخشی، انتقال و انتشار پیام‌ و جلب حمایت و تأثیرگذاری بر افکار عمومی مرسوم شده است. پوسترها که معمولاً در ابعاد وسیع و به صورت ترکیبی از تصویر و کلام چاپ می‌شوند، شکلی غنی از هنرهای تصویری هستند که دغدغه‌های جهانی، سلیقه‌ی عامه و پیشرفت‌های هنری و فناوری را به نمایش می‌گذارند.

جف کافمن و مارشا راس کارگردان و تهیه‌کننده‌ی فیلم‌های مستندی چون «نسرین»، «تحصیل زیر آتش» و «هر نمایش زندگی» هستند. در این گفتگو از جمله از آنها پرسیده‌ام چه چیز باعث شد تا به داستان‌هایی از ایران بپردازند؟