«لحظه‌ی معلق»،‌ عباس عطار

در ترکیه مبارزه برای حفظ محیط زیست نزدیک به سی سال پیش آغاز شد و حالا یکی از مهم‌ترین عرصه‌های مبارزه‌ی مدنی و اجتماعی در شهرها و روستاهای ترکیه است، چنانکه مهدی شبانی در این گزارش ویدیوئی شرح داده است.

روزنامه‌ی «اختر» که حدود یک قرن و نیم پیش در استانبول شروع به انتشار کرد، اولین نشریه‌ی منظّمی است که ایرانیان در خارج از کشور بنا نهادند. «اختر» یکی از مهم‌ترین روزنامه‌ها در تاریخ مطبوعات فارسی‌زبان است که نقش بزرگی در بیداری ایرانیان داشت.

از حضور اعتراضی افغانستان تا غرفه‌ی انجمن جانباختگان پرواز PS752، در هفتادوسومین دوره‌ی نمایشگاه کتاب فرانکفورت چه گذشت؟ 

بعد از ظهر روز ۳۰ مرداد سال ۱۳۵۹، ۹ نفر اعضای محفل ملی بهائیان ایران به همراه دو نفر از مشاورانشان توسط جمعی که خودشان را مأمور معرفی می‌کردند، ربوده شدند. از جانب بنیاد تسلیمی، که به یاد و نام یکی از آن ۱۱ نفرِ ربوده شده تأسیس شده، امین ضرغام و یاسمن عامری برای یافتن ردی از آن گروه، پژوهشی را آغاز کردند که در جریان آن با جمعی از اهل خبره و مطلعین در این زمینه گفتگو کردند. آنچه در اینجا می‌بینید تکه‌هایی از گفتگوئی‌ست که در فروردین ۱۳۹۲ با آقای ابوالحسن بنی‌صدر در پاریس صورت گرفته و ضبط شده است. آسو به مناسبت درگذشت و به یاد آقای بنی‌صدر این گفتگو را منتشر می‌کند.

ترکیه را اغلب مهم‌ترین نمونه‌ی کشوری می‌شناسند که با جمعیتی اکثراً مسلمان، نظام سیاسی سکولار دارد. اما ریشه‌های این نظام که حدود یک قرن قدمت دارد در کجاست و تجربه‌ی ترکیه با سکولاریسم در این یک قرن چگونه بوده است. این سؤال‌ها را مهدی شبانی در گفتگو با عایشه حُر مورخ صاحب‌نام ترکیه در میان گذاشته است.

در این گفتار عباس امانت، استاد کرسی ویلیام سامنر در بخش تاریخ دانشگاه ییل، می‌کوشد تا با پرداختن به برخی از نشیب و فرازهای نهادی در ایران طی ۱۲۵ سال (از آغاز سلسله‌ی قاجار در سال ۱۷۸۵ میلادی تا پایان دوران مشروطه و آغاز عصر پهلوی در سال ۱۹۲۱) نشان دهد که تصورات رایج در باره‌ی کاستی و زوال سیاسی ایران، تنها تعبیر کامل و موجه برای شناخت دوره‌ی قاجار نیست.

کوچ مردم از جا‌یی به‌ جایی دیگر، شاید از صدها هزار سال پیش، بخش مهمی از زندگی انسان بوده است. برای فرار از ظلم و جنگ و بلایای طبیعی، یا فقر و بیماری، یا برای پیدا کردن غذا، کار، خانه و آب و هوای بهتر. در چند دهه‌ی گذشته، جمعیت‌ فزاینده‌ای به دلیل شرایط اقلیمی مهاجرت کرده‌اند، آنچنان که سام خسروی‌فرد در این گزارش شرح داده است.

این مجموعه، تصاویری‌ از بلوچ‌های ایران است. عکس‌هایی از کودکان بلوچ و زندگی زنان و مردان بلوچ‌ در کوچه و بازار و صحرا و دریا. این عکس‌ها را هامین بلوچ در روزهای پیش از همه‌گیری کرونا در شهرها و روستاهای مختلف بلوچستان ثبت کرده است.

از شروع جنگ سوریه تا امروز هزاران پناه‌جو در تقلا برای رسیدن به اروپا در دریا غرق شده‌اند و جسدهایشان هم زیر آب رفته و پیدا نشده است. این گزارش از مهدی شبانی، داستان پیکره‌ای است که اونور چانکا، هنرمند ترکیه‌ای به یاد این پناه‌جویان ساخته که در زیر دریا نصب کند.

بیمارستان میثاقیه در سال ۱۳۳۰ توسط عبدالمیثاق میثاقیه تأسیس و به همت جامعه‌ی بهائیان ایران اداره می‌شد. این بیمارستان که در آن مسلمانان، بهائیان و دیگر اقلیت‌های مذهبی در کنار هم کار و فعالیت می‌کردند، از مجهزترین بیمارستان‌های زمان خود بود. پس از انقلاب، بیمارستان میثاقیه مصادره شد، به «مصطفی خمینی» تغییر نام داد و همه‌ی کارکنان بهائی آن اخراج شدند.

موزه‌ی مقاومت هلند در نمایشگاهی با عنوان شجاع باش، به اعتصاب شهروندان آمستردام در حمایت از یهودیان هنگام اشغال هلند توسط نازی‌ها و اقدامات حقوق‌بشری نسرین ستوده وکیل زندانی در ایران به عنوان مثال‌هایی از شجاعت در گذشته و در دنیای معاصر پرداخته است. سپهر عاطفی در گزارشی از این نمایشگاه با کارلین متز، سرپرست نمایشگاه و منصوره شجاعی، نویسنده و فعال حقوق زنان گفتگو کرده است.

خالده ادیب، از مهم‌ترین زنان روشنفکر و مبارز ترکیه بود که در دوره‌ی گذار از سلطنت عثمانی به جمهوری ترکیه نقش بسیار مؤثری داشت. زنی نویسنده، معلم، مبارز حقوق زنان و نماینده‌ی مجلس که پیش‌تر از زمانه‌ی خود بود. مهدی شبانی درباره‌ی زندگی و آثار او با فیضا هپ‌چیلنگرلر گفتگو کرده است که خود از نویسندگان شناخته شده‌ی ترکیه و معتبرترین محقق درباره‌ی خالده ادیب و مؤلف کتاب‌ها و مقالات متعدد درباره‌ی اوست.

هوشنگ سیحون معمار، طراح، نقاش و مجسمه‌ساز مطرح و استاد برجسته‌ترین معماران ایران بود. فیلم «خط در خیال» گفتگوی هوشنگ سیحون با امین ضرغام، یکی از همکاران آسو، است. آسو با یاد او این گفتگو را بازنشر کرده است.

از سال ۲۰۱۲ مهاجرانی که به شهر میتیلان در یونان وارد می‌شوند مأمنی به نام «پیکپا» داشتند. این کمپ که توسط خود پناهجویان اداره می‌شد برای بیش از ۳۰ هزار نفر از ملیت‌ها و قومیت‌های متفاوت خانه‌ای امن و شرافتمندانه بوده است. در اکتبر سال ۲۰۲۰ مقامات یونانی پیکپا را به دلایلی نامشخص تعطیل کردند.

فضای شهرها را چه عواملی می‌سازند و شکل می‌دهند؟ شهرها در گذشته چگونه با بیماری‌های همه‌گیر مواجه شده‌اند و چه تغییرهایی کرده‌اند؟ شیوع بیماری کرونا چه اثری در فضاهای شهری و خانه‌های مردم داشته و چگونه ممکن است شهرها را تغییر دهد؟ پگاه بهروزی، پژوهشگر معماری و حوزه‌ی شهری، به بررسی این موضوعات پرداخته است.

این مجموعه نقاشی از مریم صفاجو نقاش ایرانیِ ساکن آمریکاست، که داستان‌هایی واقعی از سرکوب بهائیان در جمهوری اسلامی ایران را روایت می‌کند ــ هجوم به خانه‌های بهائیان، تخریب گورستان‌هایشان، اخراج از کار، بستن کسب‌وکارهای بهائیان، اخراج از مدرسه و دانشگاه، آتش زدن خانه‌ و املاکشان، و تیرباران و به دار آویختن‌شان.