فریده لاشایی، اما وقتی نگاه می‌کنم

موزه‌ی مقاومت هلند در نمایشگاهی با عنوان شجاع باش، به اعتصاب شهروندان آمستردام در حمایت از یهودیان هنگام اشغال هلند توسط نازی‌ها و اقدامات حقوق‌بشری نسرین ستوده وکیل زندانی در ایران به عنوان مثال‌هایی از شجاعت در گذشته و در دنیای معاصر پرداخته است. سپهر عاطفی در گزارشی از این نمایشگاه با کارلین متز، سرپرست نمایشگاه و منصوره شجاعی، نویسنده و فعال حقوق زنان گفتگو کرده است.

خالده ادیب، از مهم‌ترین زنان روشنفکر و مبارز ترکیه بود که در دوره‌ی گذار از سلطنت عثمانی به جمهوری ترکیه نقش بسیار مؤثری داشت. زنی نویسنده، معلم، مبارز حقوق زنان و نماینده‌ی مجلس که پیش‌تر از زمانه‌ی خود بود. مهدی شبانی درباره‌ی زندگی و آثار او با فیضا هپ‌چیلنگرلر گفتگو کرده است که خود از نویسندگان شناخته شده‌ی ترکیه و معتبرترین محقق درباره‌ی خالده ادیب و مؤلف کتاب‌ها و مقالات متعدد درباره‌ی اوست.

هوشنگ سیحون معمار، طراح، نقاش و مجسمه‌ساز مطرح و استاد برجسته‌ترین معماران ایران بود. فیلم «خط در خیال» گفتگوی هوشنگ سیحون با امین ضرغام، یکی از همکاران آسو، است. آسو با یاد او این گفتگو را بازنشر کرده است.

از سال ۲۰۱۲ مهاجرانی که به شهر میتیلان در یونان وارد می‌شوند مأمنی به نام «پیکپا» داشتند. این کمپ که توسط خود پناهجویان اداره می‌شد برای بیش از ۳۰ هزار نفر از ملیت‌ها و قومیت‌های متفاوت خانه‌ای امن و شرافتمندانه بوده است. در اکتبر سال ۲۰۲۰ مقامات یونانی پیکپا را به دلایلی نامشخص تعطیل کردند.

فضای شهرها را چه عواملی می‌سازند و شکل می‌دهند؟ شهرها در گذشته چگونه با بیماری‌های همه‌گیر مواجه شده‌اند و چه تغییرهایی کرده‌اند؟ شیوع بیماری کرونا چه اثری در فضاهای شهری و خانه‌های مردم داشته و چگونه ممکن است شهرها را تغییر دهد؟ پگاه بهروزی، پژوهشگر معماری و حوزه‌ی شهری، به بررسی این موضوعات پرداخته است.

این مجموعه نقاشی از مریم صفاجو نقاش ایرانیِ ساکن آمریکاست، که داستان‌هایی واقعی از سرکوب بهائیان در جمهوری اسلامی ایران را روایت می‌کند ــ هجوم به خانه‌های بهائیان، تخریب گورستان‌هایشان، اخراج از کار، بستن کسب‌وکارهای بهائیان، اخراج از مدرسه و دانشگاه، آتش زدن خانه‌ و املاکشان، و تیرباران و به دار آویختن‌شان.

در روزهای پیش از نوروز، با وجود محدودیت‌های پاندمی، و فشارهای بی‌پایان اقتصادی، بازارهای نوروزی در تهران هم‌چنان رونق دارند، و مردم همچنان هفت‌سین می‌خرند و هر آن‌چه در سبد شادی‌شان باقی‌ست می‌برند تا ماهی و سبزه و سمنو بدان بیفزایند. 

مردمان کولی، که قرن‌هاست در خاورمیانه و اروپا دوره‌گرد و کوچ‌نشین‌اند، با اینکه جمعیت زیادی در ترکیه دارند، در محله‌هایی فقیرو آلونک‌نشین در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند و از محروم‌ترین اقلیت‌های ترکیه محسوب می‌شوند. مهدی شبانی به دیدن چند خانواده‌ی ‌کولی در استانبول رفته و با الماس عروس رئیس انجمن «ضد تبعیض» ترکیه که خود هم از مردم کولی‌ست، گفتگو کرده است.

ماشا ایواشنتسوا عکاس گمنامی بود اهل لنینگراد که یک عمر در کوچه‌ها از مردم عکس می‌گرفت اما عکس‌هایش را نه به کسی نشان می‌داد، نه منتشر می‌کرد. سال‌ها پس از مرگ او، دخترش به طور اتفاقی هزاران هزار حلقه‌ عکس از او پیدا کرد که حاویِ تصویر‌های بی‌نظیری از زندگیِ روزمره در لنینگراد بود و به ماشا شهرتی جهانی داد.

روستای ایول دراستان مازندران بیش از ۱۰۰ سال محل سکونت بهائیانی بود که غالباً کشاورز بودند و مؤسس اولین مدرسه‌ی ابتدایی و نخستین حمام دوش در آن روستا. پس از انقلاب ده‌ها هکتار از زمین‌های آنها مصادره و خانه‌هایشان به آتش کشیده و ویران شد. نتیجه‌ی سال‌ها پیگیرد قانونی بهائیان رانده شده‌ی روستا از مراجع گوناگون قضائی و حکومتی سرانجام در پاییز امسال از سوی دادگاه تجدیدنظر استان مازندران مشخص شد: به حکم مراجع تقلید اموال آنها هیچ گونه مشروعیتی ندارد و اراضی‌شان در اختیار ستاد اجرایی فرمان امام قرار می‌گیرد تا مراکز فرهنگی جهت تبلیغ مهدویت احداث کنند.

در ترکیه نزدیک به ۲۰ سال است که مجازات اعدام لغو شده، اما هنوز هم گاه به گاه برخی از سیاستمداران و بخشی از افکار عمومیِ ترکیه خواستار بازگشت آن می‌شوند. در این گزارش، مهدی شبانی در گفتگو با رمضان دمیر یکی از مشهورترین وکلای سیاسی ترکیه، که وکیل صلاح‌الدین دمیرتاش و عبدالله اوجالان هم بوده، تاریخچه‌ی طولانی اعدام در ترکیه را شرح داده است.

پریسا ثابت، آهنگساز ایرانیِ ساکن کاناداست که اخیراً به همراه نیکا خانجانی، برنده‌ی جایزه‌ی «سه زن» مسنا موزیکا (Mécénat Musica Prix 3 Femmes) در کانادا شده‌اند. در این ویدئو پریسا ثابت در مورد این قطعه و فرایند یادگیری موسیقی از دوران کودکی‌اش در ایران توضیح می‌دهد.

زمانی دور میدان‌ها می‌دویدیم و شعار می‌دادیم «آزادی، آزادی!» اما آن زمان هیچ درکی از آزادی نداشتیم. خیال می‌کردیم آزادی روز باشکوهی است که سریع فرا خواهد رسید و به خودمان می‌گفتیم که فردا همه چیز زیبا و عالی خواهد شد. اما حالا روشن است که در نهایت مسیرمان به جایی کاملاً متفاوت با آنچه انتظارش را داشتیم ختم شد.

اجرا و چیدمانِ #جانآدمیمفت را جمعه سومِ ‌بهمن ماه، در خیابان، مقابلِ تالار وحدت، که در آن دوسالانه‌ی ملی مجسمه‌سازیِ تهران برپاست، اجرا کردم. این سومین سالی‌ست که هم‌زمان با یک جشنواره به آنجا می‌روم و حتی اگر بادِ موافق هم نوزد من اثرم را در خیابان به دنیا می‌آورم، در همین تهرانِ خودمان که شهردار همه‌جایش نوشته ‌است شهری برای همه!