در گفت‌وگو با دکتر سعید پیوندی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه لورن در فرانسه، از نقش رواداری دینی و دین‌ستیزی در اروپا و علل مقاومت جوامع اسلامی در برابر سکولاریسم پرسیده‌ایم.

ناسیونالیست‌های قوم‌گرا، از مجارستان گرفته تا ایتالیا، برای دستیابی به اهداف خود از دین سوءاستفاده می‌کنند. ترقی‌خواهان چه باید بکنند؟

میزان مرگ‌‌و‌میرها نشان می‌دهد که خبرنگاریِ محیط‌ زیست خطرناک‌ترین حوزه‌ی خبرنگاری پس از خبرنگاری جنگی است.

درست بعد از جنگ جهانى دوم، آلمانی‌ها مجبور بودند که برای دریافت کوپنِ مایحتاج اساسی خود فیلم‌های مستندی را درباره‌ی اوضاع هولناک اردوگاه‌های کار اجباری تماشا کنند. اما آن طور که تونى جوت در کتابش دوران پس از جنگ می‌گوید مردم به سالن می‌رفتند اما به پرده نگاه نمی‌کردند. سال‌ها بعد، یک نویسنده‌ی آلمانى به نام استفان هرملین نوشت: «در فضاى نیمه‌تاریک سالن، مى‌توانستم ببینم که اکثر مردم از اول تا آخر فیلم، روى خود را برگردانده‌اند.

بدترین نوع حکومت ــ البته غیر از تمام دیگر انواع حکومت‌ها ــ با مشکلات فزاینده‌ای روبه‌رو است. چهار مورخ نامدار آینده‌ی این نوع حکومت‌ را بررسی کرده‌اند.

پس از جنگ جهانیِ دوم، عقیده به ژنتیکی بودن تفاوت‌‌های موجود میان به‌اصطلاح «نژادها» به یکی از محرّمات تبدیل شد. اما حالا با خیزش راست افراطی چنین باوری دوباره شایع شده است.

جامعه‌ی ترکیه در عرصه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی با تناقض‌های اساسی روبه‌رو است. یکی از تناقض‌ها را می‌توان در شرایط اقلیت‌های جنسی در ترکیه مشاهده کرد. از یک‌ سو همجنس‌گرایی در قوانین ترکیه جرم محسوب نمی‌شود و از سوی دیگر حقوق اساسی اقلیت‌های جنسی با محدودیت‌های وسیع قانونی و عرفی روبه‌رو است و این گروه در ترکیه هر روزه با خشونت‌های رسمی و غیر رسمی مواجه‌‌اند.

در صحنه‌های آغازین سرزمین بی‌صاحب، فیلم برنده‌ی جایزه‌ی اسکارِ دنیس تانوویچ، که در دوران جنگ بوسنی در سال‌های 1995-1992 می‌گذرد، یکی از سربازان بوسنیایی سرگرم روزنامه‌خواندن در سنگر است. او با نگرانی فریاد می‌کشد: «ببینین اوضاع رواندا چقدر بی‌ریخت شده!»

بسیاری از ما با این روایت تاریخی آشناییم که چگونه فرهنگ‌ها می‌توانند به سرعت ــ و به طرزی فاجعه‌آمیز ــ انحطاط یابند و سقوط کنند. به نظر می‌رسد که تاریخ معاصر هم این روایت را تأیید می‌کند. عراق پس از تهاجم آمریکا شاهد مرگ ۱۰۰ هزار نفر در یک سال و نیم نخست بود، و به دنبال آن داعش ظهور کرد. فروپاشیِ حکومت لیبی در سال ۲۰۱۱ به خلأ قدرت انجامید، و به ظهور مجدد برده‌داری منجر شد.

امروزه نگره‌ی غالب در تفکر فلسفی و غیرفلسفی این است که عرصه‌های زیبایی‌شناسی و اخلاق را از هم جدا هستند. اما من این‌طور فکر می‌کنم: زیبایی و اخلاق، و زشتی و بی‌اخلاقی، پیوند ذاتی با هم دارند. به طور مشخص، فضیلت‌های اخلاقی خصلت‌هایی زیبا، و رذیلت‌های اخلاقی، زشت‌اند. البته، این‌گونه زیبایی و زشتی مستقل از ظواهر فیزیکی است – به عرصه‌ی منش و کنش تعلق دارد.

از یک دهه‌ی قبل که بحران مالی ده‌ها کشور را در کام خود فرو برد، «جهانی‌شدن» به نوعی ناسزا تبدیل شد ــ به نوعی مرامِ لیبرالیسمِ بی‌اعتنا به اصول اخلاقی که افکار عمومیِ پوپولیستی علیه آن بسیج شده است. اما در کمال تعجب باید گفت که نظرسنجیِ جدید از ۲۳ کشور پرجمعیت دنیا نشان می‌دهد که نگرش مردم به این پدیده‌ی اقتصادی و اجتماعی که در ۳۰ سال گذشته به جهان شکل داده آکنده از تفاوت‌های ظریف است.

۱۷ روز سرگردان روی آب، بیم، امید، ترس، تردید. ماجرای کشتیِ «سی واچ ۳» که ۵۳ پناهجو را در دریای مدیترانه نجات داد، بلاتکلیفی و سستی اروپا در مواجهه با پناهجویان را به بهترین شکل نشان داد. کاپیتان این کشتی، کارولا راکته با مسئولیت شخصی خود و به‌رغم ممنوعیت پهلو گرفتن در سواحل ایتالیا، در جزیره‌ی لامپِدوزا لنگر انداخت و بلافاصله دستگیر شد. زندانی شدن او ــ هرچند فقط چند روز طول کشید ــ موجی از واکنش‌ها را به همراه داشت.