تابستان امسال، در جریان جام جهانی، با برخی از دوستان برای تماشای یکی از مسابقه‌های فوتبال به خانه‌ی جیانی واتیمو، فیلسوف ایتالیایی و عضو سابق پارلمان اروپا، در تورین رفتیم. به محض این که تیم‌مان عقب افتاد واتیمو گفت: «راستی یادم رفت بگویم که پاپ دیروز به من زنگ زد.»

بیست و سه سال پیش در اوایل آبان‌ماه جسد احمد میرعلایی در یکی از خیابان‌های اصفهان پیدا شد. این نویسنده و روشنفکر سرشناس با ترجمه‌ی آثار نویسندگان بزرگی همچون بورخس، میلان کوندرا، اکتاویو پاز، گراهام گرین و ویلیام گولدینگ برای نخستین بار فارسی‌زبانان را با آن‌ها آشنا کرد. احمد میرعلایی را یکی از نخستین قربانیان قتل‌های معروف به زنجیره‌ای می‌دانند.

آیا دانشوران باید همیشه حقیقت را بیان کنند، حتی اگر این کار به ضرر همسازی اجتماعی باشد؟ آیا باید دروغ را افشا کرد، حتی اگر این دروغ مایه‌ی دوام نظم اجتماعی باشد؟ وقتی کتاب جدیدم، 21 درس برای قرن بیست و یکم، را می‌نوشتم، در مورد لیبرالیسم با همین مشکل دست و پنجه نرم می‌کردم.

دادستانیِ آلمان تاکنون دو حکم بازداشت بین‌المللی برای جنایت‌کاران داعش که در آزار جنسی دختران و زنان سنجاری دست داشته‌اند صادر کرده است. این احکام محصول تحقیقات گسترده‌ی دادستانی از زنانی است که حاضر شده‌اند در مورد آنچه بر سرشان آمده شهادت بدهند.

هوش مصنوعی دیگر فقط به این کار نمی‌آید که سریع‌ترین مسیر رانندگی از لندن به بخارست را محاسبه کند یا در شطرنج از گری کاسپاروف جلو بزند. هوش مصنوعی وارد مرحله‌‌ی دیگری شده است، مرحله‌ی عواطف مصنوعی. حالا آدم‌های زیادی هر روز در مورد احساساتشان- چه خوب چه بد- جملاتی خطاب به همدم‌‌های دیجیتالی خود می‌گویند. مثلاً: «سیری، من احساس تنهایی می‌کنم».

حصه هلال، شاعر چهل و سه ساله‌ی اهل عربستان سعودی که روبنده بر چهره دارد، به لطف سرودن اشعاری در مخالفت با تروریسم و بنیادگرایان مسلمان شهرت یافته است. مستند «شاعره»، که به زندگی این شاعر خود‌آموخته‌ی بادیه‌نشین‌تبار می‌پردازد، در جشنواره‌هایی نظیر لوکارنو و جشنواره‌ی جهانی فیلم‌های مستند در آمستردام نمایش داده شده است. آن‌چه در ادامه می‌خوانید نقدی بر این فیلم و گفت‌وگویی با یکی از دو کارگردان آن است.

آیا نظریه‌ی جهانی شدن رو به افول دارد؟ زمینه‌ی شکل‌گیری این نظریه چه بوده است و اکنون تا چه حد اعتبار دارد؟

هلن کلر نویسنده‌ای بود نابینا و ناشنوا و به‌رغم دشواری‌های بسیار توانست خواندن، نوشتن و صحبت کردن بیاموزد، بنویسد و به نمادی از اراده تبدیل شد. این روایت غالب از هلن کلر است. اما او تا زمانی که زنده بود سعی داشت با این تصویر تک‌بعدی و «اسطوره‌ی موفقیت شخصی» که رسانه‌ها از او می‌ساختند، مبارزه کند.

دختران شین‌‌آباد، دختران دانش‌‌آموز روستای شین‌آباد، که نزدیک به شش سال پیش آتش‌سوزی مهیبی زندگی‌هایشان را زیر و رو کرد، دختران نوجوانی شده‌اند که هنوز جراحات و رنج آن حادثه را با خود حمل می‌کنند.

کریم عَینوز، کارگردان برزیلی-الجزایریِ مستند فرودگاه مرکزیِ تِمپِلهوف، می‌گوید که آن‌چه او را به ساختن این فیلم برانگیخت «تضاد میان بنای نظامیِ غول‌پیکرِ دوران رایش سوم ]نازی[ و خیمه‌های محقر پناهجویان تازه‌وارد» بود.

هرچند موسیقی جاز (Jazz) به اندازه‌ی دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی محبوب نیست، اما هنوز کلوب‌هایی هستند که از یک طرف به هنرمندان جوان‌تر فرصت می‌دهند که صدای‌شان شنیده شود و از طرف دیگر به دوست‌داران موسیقی جاز این شانس را می‌دهند که صداهایی متفاوت بشنوند. یکی از این صداها، که هر از گاهی در یکی از کلوب‌های برلین روی صحنه می‌رود، گروه موسیقی «گلنار-ماهان» است.

رابین جورج کالینگوود نظر جالبی درباره‌ی بصیرت مورخان خبره ارائه داد. این مورخ نامدار، تفاوت میان آشنایان و ناآشنایان با تاریخ را شبیه به تفاوت میان «جنگل‌بانان متبحر» و «مسافران ناآگاه» در جنگل می‌دانست. در حالی که مسافران با خود فکر می‌کنند «اینجا چیزی غیر از درخت و سبزه نیست»، جنگل‌بانان خطرات نادیدنی را می‌شناسند و می‌گویند «مراقب باش، ببری لابه‌لای سبزه‌ها کمین کرده است».

ایران و ایرانی بودن به چه معناست؟ شاخص‌های هویت ایرانی کدام‌اند؟ آیا ایران با مسئله‌ای ویژه به عنوان «مسئله‌ی ایران» روبروست؟

پدرم ژاکتی داشت که سال‌ها می‌پوشیدش و همان‌طور که با غرور روی چوب‌لباسی براندازش می‌کرد از تمام سال‌هایی می‌گفت که این ژاکت همراهش بوده، از خاطرات و از مکان‌هایی که با این ژاکت به آن پا گذاشته. سال‌های زیادی نگذشته اما شیوه‌ی مصرف پوشاک نسل ما انگار فرسنگ‌ها با آن دوران فاصله دارد.

بیش از چهار سال قبل، در میخانه‌ی هتلی در بوئنوس آیرس بحث داغی میان پابلو وِرنا و پدرش درگرفت. از آن زمان تا کنون پابلو پدرش را ندیده است. اما این مشاجره که به قهر و دوری آنها انجامید به مسائل خانوادگی ربط نداشت.